Korsetten werden gedragen tussen de zestiende en de vroege twintigste eeuw, en zijn waarschijnlijk een van de meest controversiële kledingstukken uit de geschiedenis van de mode. Het insnoeren van vrouwenlichamen wordt vaak voorgesteld als de ultieme vorm van onderdrukking. Hoewel korsetten erg tot de verbeelding spreken, en al veel is geschreven over hun mogelijke culturele betekenissen, is nog niet zoveel bekend over hoe ze werden gemaakt en verhandeld. In dit artikel bespreek ik een conflict tussen een Brusselse ondernemer-korsettenmaker en het kleermakersambacht uit de jaren tachtig van de achttiende eeuw, over de organisatie van de arbeid in de sector. Aan de hand van dit conflict verken ik een aantal sporen uit archiefbronnen die soms verrassende perspectieven bieden op vele aspecten van de maatschappij van de late achttiende eeuw: walvissen in het noorden van de Atlantische Oceaan, heidegronden in Brasschaat, de haven van Oostende, een keizer in Wenen en uiteenlopende visies op het lichaam, arbeid, gemeenschap en geschiedenis.
De ruzie tussen korsettenmaker Antoine Rousseau en het kleermakersambacht leidde tot het uithollen van de machtspositie van één ambachtsgilde in Brussel, en indirect zien we in deze periode ook alle ambachten in de steden van de Zuidelijke Nederlanden verzwakken. Het conflict legt spanningen bloot tussen het Brusselse stadsbestuur en de centrale overheid, en zal mede die centrale overheid aanzetten tot het veranderen van de ‘nationale’ regelgeving over de organisatie van arbeid.
Het verhaal van Antoine Rousseau is gebaseerd op archiefonderzoek, waarbij verschillende bronnen werden verbonden met elkaar. In archieven sluimeren nog talloze documenten over de geschiedenis van ambachtslieden, ambachtsgilden en ondernemers. In de epiloog van dit artikel breng ik een aantal archiefbronnen voor het voetlicht, en geef ik concrete tips, waarmee lokale historici en heemkundigen zelf aan de slag kunnen.
Bij de studie van ambachtelijke beroepen zijn concrete praktijken cruciaal: de aard van het product, de manier waarop het werd gemaakt, de technische vaardigheden die ervoor nodig waren, het kapitaal dat geïnvesteerd moest worden, de afzetmarkt enzovoort. De ene ambachtsman was immers de andere niet. Laten we daarom beginnen om het product waar het hier om gaat, de korsetten, onder de loep nemen.
