Het leven verteld. Vrijwilligers combineren ouderen- en erfgoedzorg in een levensverhalenproject

De onderbezetting en tijdsdruk in de zorg beheersen regelmatig de media. Toch maakt de sector geen krimpscenario door maar neemt haar belang alsmaar toe. Het is zelfs een van de snelst groeiende sectoren in termen van middelen, infrastructuur en gebruikers. Dergelijke expansieprocessen gaan vaak gepaard met innovatie. De spectaculaire vergrijzing vraagt dat de ouderenzorg zich heruitvindt. Nieuwe benaderingen zoals de ‘narratieve zorg’ zijn er een voorbeeld van. Ze zijn vanuit wetenschappelijk oogpunt interessant en in andere sectoren na te volgen. Ook op maatschappelijk gebied is het potentieel dat hier wordt aangeboord niet te onderschatten. Ouderen hebben stuk voor stuk een uniek leven achter zich en reiken ons, indien we het willen horen tenminste, een schat aan informatie en een rijkdom aan levenservaringen aan.

Het Heilig Hartinstituut in Heverlee bij Leuven is een site met een grote scholencampus, een erfgoed- en een woon- en zorgcentrum. De instellingen zijn ontstaan als een initiatief van de zusters annuntiaten van Heverlee en hebben dus een historische band. In 2015 ondernamen de zorg- en de erfgoedvrijwilligers van de site een gezamenlijk levensverhalenproject in het woon- en zorgcentrum. Het project ‘Het leven verteld’ is inspirerend voor de erfgoedsector. Het combineerde narratieve zorg en erfgoedzorg en maakte daarbij gebruik van oral history. De specifieke benadering die werd ontwikkeld, prikkelt de wetenschappelijke traditie van de mondelinge geschiedenis en biedt in de praktijk onvermoede kansen voor lokale erfgoedwerkers. Dit artikel schetst de aanvankelijk voorzichtige introductie en recent meer algemene opgang van de narratieve benadering in de ouderenzorg. Vervolgens wordt de mondelinge geschiedenis als toepasbare methode voor levensverhalenprojecten tegen het licht gehouden. Tot slot wordt de specifieke benadering van het project ‘Het leven verteld’ uitgelegd met de bedoeling dat erfgoedwerkers met deze aanpak als voorbeeld aan de slag kunnen.

Download pdf