Zwarter dan zwart? Historische recepten, ingrediënten en verfprocedures gebruikt bij het zwartverven van textiel in de Zuidelijke Nederlanden, circa 1500-1850

Zwart is een fascinerende kleur die tot de verbeelding spreekt. Ze staat symbool voor de dood, rouw, verlies, hekserij, mode, geleerdheid, voornaamheid, vroomheid. Zwart is altijd gecompliceerd fascinerend en afschrikwekkend tegelijk. Zwart is net als wit een uitingsvorm van licht, in dit geval de afwezigheid van licht. Zwart weerkaatst in theorie geen sprankje licht. Vandaag staat Vantablack bekend als ‘lichtvreter’ en is dit het allerzwartste zwart dat ooit gemaakt werd. Het absorbeert 99,96% van alle licht dat erop invalt. In de historische zwarte kleuren waarover dit artikel gaat zijn er verschillende schakeringen van zwart te onderscheiden. Er was in de verste verte nog geen sprake van Vantablack. Wel kende men moreit, meekrapzwart, taneet en kastoorzwart: allemaal verschillende tinten of nuances zwart. De manier waarop textiel zwart geverfd werd, was complex en arbeidsintensief. Dit verklaart de kostbaarheid en de status waarmee de zwarte kleur verbonden werd. Er is in de natuur geen enkele plant of mineraal die textiel op een duurzame manier zwart verft. Bovendien waren er verschillende manieren om de zwarte kleur te bekomen. De verschillende procedures leidden tot verschillende intensiteiten van zwart en kregen hierdoor een naam die de kleurtint representeerde. Ook waren er verschillende verfprocedures om proteïne (wol en zijde) of cellulose (linnen of katoen) te verven. Om het productieproces van de textielververij te begrijpen, is enkel het bestuderen van geschreven bronnen niet voldoende. De technologie of ‘de wetenschap van het proces van het maken’ vormt een belangrijk onderdeel van onze kennis, en geeft waardevolle informatie over het verversambacht en de gebruikte ingrediënten.

 

Download pdf