Een gemeenschappelijke voormoeder in de zeventiende eeuw

MamaMito, het burgerwetenschappelijk project rond moederlijke stambomen en DNA-onderzoek, kan een groot succes genoemd worden. Sinds begin maart namen reeds meer dan 7000 deelnemers deel die de genealogische gegevens over hun voormoeders – de moeder van hun moeder enz. – ingaven. De MamaMito-databank heeft hierdoor ondertussen al meerdere verwanten via de voormoederlijke lijn aan elkaar kunnen linken.

Zo’n gevonden maternaal koppel bleken Jern Vermeiren uit het Oost-Vlaamse Wetteren en Maria Vandenborre uit het Limburgse Lummen. Beiden namen aan MamaMito deel zonder grote verwachtingen en waren aangenaam verrast dat zij verre verwantschap en een gemeenschappelijke voormoeder hadden. ‘Het is best wonderlijk om onverwacht met iemand in contact te komen die aan je verwant is, ook al gaat die band heel ver terug in de tijd’, vertelt Maria. De verwantschap gaat inderdaad zeer ver terug: Catharina de Bont, hun gemeenschappelijke voormoeder, werd geboren in 1645 in Londerzeel. Alles samen goed voor 20 meioses (11 generaties langs de zijde van Jern, 9 generaties langs de zijde van Maria). Zo’n verre link is toch uitzonderlijk.

Digitaal archiefonderzoek

Daar is natuurlijk ook enig geluk mee gemoeid. Om te beginnen moeten twee nazaten in een uitsluitend vrouwelijke lijn deelnemen aan MamaMito. Voor Jern was dat eerder vanzelfsprekend, zegt hij. Hij had al een groot stuk van zijn kwartierstaat gereconstrueerd en kon zijn moederlijke lijn op basis daarvan al grotendeels invoeren. Maria daarentegen zette met MamaMito haar eerste stappen in het genealogische onderzoek. Ze vond het interessant dat de vrouwen eindelijk eens centraal werden gezet in de genealogie en de coronacrisis gaf haar de nodige vrije tijd. De digitalisering heeft de drempel om met genealogie te beginnen een heel stuk verlaagd, zeker als je vergelijkt met tien à twintig jaar geleden. Van thuis uit kan je –  op eigen tempo – eindeloos grasduinen en doorgedreven onderzoek voeren. Op de website van het Rijksarchief bijvoorbeeld kan je het leeuwendeel van de parochieregisters en de registers van de burgerlijke stand digitaal raadplegen. Je vindt er ook genealogische databanken, opgesteld door vrijwilligers, die goed van pas kunnen komen om je nieuwe sporen aan te reiken.

Een hardnekkige familielegende

Jern kon op basis van zijn ruime ervaring zijn voormoederlijn eenvoudig uitbreiden. Ondanks zijn ruime ervaring met genealogie, leerde Jern toch nog wat bij over zijn voormoeders. Zo bleek een oud familieverhaal over een vondelinge toch niet helemaal te kloppen. Feiten blijken dus weleens te verschillen van doorgegeven verhalen… Enigszins tot haar eigen verbazing wist ook Maria relatief vlot tot in de zeventiende eeuw op te klimmen. Hoewel de zoektocht naar voormoeders uit het Ancien Regime wat meer obstakels met zich meebracht, raakte Maria gebeten door genealogie. “Het werkt behoorlijk verslavend,” zegt Maria, “want je wil steeds een stapje verder geraken”. Zo verslavend dat Maria naast MamaMito ook verder in haar kwartierstaat is gedoken. En samen proberen Jern en Maria ook nog wat verder op te klimmen in hun voormoederlijn. Ze hebben snel contactgegevens uitgewisseld en houden contact per e-mail.

Ze kijken uit naar het tweede deel van het project. Daarin wordt het mitochondriale DNA dat uitsluitend via de moederlijke lijn kan worden doorgegeven onderzocht, dat beiden hebben overgeërfd van Catharina, hun gemeenschappelijke voormoeder die een kleine vierhonderd jaar geleden geboren werd. Met deze DNA-analyse leren Maria en Jern niet alleen meer over de migratieroute van hun moederlijn tot 200.000 jaar terug in de tijd, maar helpen ze ook mee aan belangrijk wetenschappelijk onderzoek.

MamaMito is een burgerwetenschappelijk initiatief van Histories vzw, KU Leuven, VUB, meemoo en Familiekunde Vlaanderen, gesteund door de Vlaamse Overheid.

Deelnemen aan MamaMito kan nog tot en met 31 augustus via www.mamamito.be.