Al van bij de opstart streeft Tijd-Schrift ernaar om academici, professionele erfgoedwerkers en erfgoedvrijwilligers met elkaar te laten interageren. Zo moeten de artikels niet alleen van topniveau zijn maar effectief een meerwaarde betekenen voor elke doelgroep. Bij de redactievergaderingen wordt bij elke bespreking van een nieuw ingestuurd artikel steeds opnieuw de vraag gesteld of het wel voor iedere potentiële lezer behapbaar blijft en er voldoende tips en handvaten worden aangereikt om als heemkundige, volkskundige, genealoog of erfgoedvrijwilliger zelf aan de slag te gaan. We geloven immers sterk in kruisbestuivingen tussen onze verschillende doelgroepen die nog al te vaak in hun eigen vertrouwde cocon blijven. Door een synergie krijgen academici nochtans de mogelijkheid om nieuwe thema’s, bronnen en methodologieën aan te leveren, de professionele erfgoedwerkers ‘good practice’ voorbeelden voor te stellen, en de heemkundigen en vrijwilligers lokale verhalen en nieuw onderzoeksmateriaal onder de aandacht te brengen. Ze leren van elkaar en wisselen kennis en ervaringen uit, wat enkel positief is voor de wetenschap én het erfgoed.
Vaak blijft die uitwisseling slechts theoretisch van aard of onzichtbaar onder de radar. Vandaar dat we kozen voor een themanummer rond ‘participatie’ om op zoek te gaan naar wetenschappelijke projecten waarbij professionele onderzoekers en vrijwilligers concreet samenwerken. Tegenwoordig worden deze activiteiten vaak als ‘citizen science’ of burgerwetenschap omschreven, waarvan de jaarlijkse vogel- en vlindertellingen, Curieuzeneuzen en MamaMito de bekendste voorbeelden in Vlaanderen zijn. Dergelijke projecten zijn vaak echte win-win situaties: de vrijwilligers voelen zich gewaardeerd, hun inzet maakt een wezenlijk verschil en ze krijgen ondersteuning alsook nieuwe mogelijkheden voor hun persoonlijk onderzoek en initiatieven; de wetenschappers krijgen gegevens aangeleverd die onmogelijk zelf of door een professioneel onderzoeksteam allemaal op korte tijd te verzamelen zijn. Naast de gegevens worden tevens nieuwe ideeën, inzichten en verhalen aan hen toevertrouwd. Door deze win-win situatie groeit het belang van dergelijke participatieve projecten niet enkel bij vrijwilligers maar ook zeker binnen de gehele academische en professionele erfgoedsector. Initieel werd onterecht gedacht dat dergelijke projecten eerder georganiseerd worden om een draagvlak in de samenleving te creëren, om politieke druk te kunnen zetten, of zelfs om nieuwe subsidies uit te vinden. Niets is minder waar. Meer en meer groeit het besef dat het wetenschappelijk onderzoek én de erfgoedbeleving er concreet wel bij varen. Verwacht wordt dan ook dat de komende jaren het aantal participatieve projecten binnen de erfgoedsector enkel nog sterk zal toenemen.
In dit themanummer stellen we vier lopende projecten voor, alsook laten we op het einde een burgerwetenschapper zelf aan het woord. Onze keuze toont de diversiteit in onderwerpen aan maar ook in taken die vrijwilligers kunnen opnemen in verschillende fases van het wetenschappelijk proces. Onder de waaier aan taken bevinden zich het aanleveren van lokale verhalen uit de buurt door schoolkinderen en het brede publiek, het transcriberen van teksten in oud schrift door ervaren heemkundigen, en het uitvoeren van kritisch bronnenonderzoek door citizen scientists die onder eigen naam wetenschappelijke artikels schrijven. Ook werd bewust de keuze gemaakt om projecten te selecteren die onderling verschillen in het stadium waarin ze zich momenteel bevinden, namelijk van net opgestarte initiatieven tot projecten met reeds wetenschappelijke resultaten die in dit tijdschrift voor het eerst worden besproken. Op die manier wordt het volledige traject van participatieve projecten weergegeven.
Inhoud
- Wouter Gheyle, Joris Van Doorsselaere, Fien Danniau, Guy De Mulder, Birger Stichelbaut, Onder de Radar. Een participatieve zoektocht naar sporen en verhalen uit de Tweede Wereldoorlog in Limburg
- Stephane Delaruelle, Charlotte Delannoye en Lennert Van de Velde, Pittig erfgoed. Op zoek naar (eigenaars van) hoogstamboomgaarden in het Waasland
- Tom Bervoets, Jan Wijffels en Wouter Ryckbosch, Vergeten stemmen? Ongeletterdheid in negentiende-eeuws Brugge gereconstrueerd dankzij burgerwetenschap
- Els Depuydt, Vereende macht is heldenkracht. De editie van Guido Gezelles briefwisseling als participatieproject
Zin in meer?
Ontdek alle informatie over Tijd-Schrift, met ook een overzicht van de vorige nummers. Tijd-Schrift verschijnt driemaal per jaar. Een jaarabonnement kost 25 euro. Een los nummer kost 10 euro (+ 4,75 euro verzendingskosten).
Bestellingen kunnen doorgegeven worden via info@histories.be of op 015/80.06.30.
Rekeningnummer Histories:
IBAN: BE95 7370 4813 2958
BIC: KREDBEBB