Nu er in sneltempo vaccins worden geprikt en de zomer voor de deur staat, vangen we stilaan een glimp op van een opnieuw normaler leven en bijhorende erfgoedbeleving. We breien dan ook een einde aan onze getuigenissenreeks over de impact van corona.
In deze laatste editie geven we graag het woord aan schutter Danny De Vetter over de impact van corona op het gildeleven en de werking van schuttersgilden het afgelopen anderhalf jaar. Herken je jezelf in Danny’s verhaal en wil je jouw ervaring delen? Laat het ons weten door te mailen naar info@historiesvzw.be. Histories wil samen op zoek gaan naar oplossingen en alternatieven.
© Koninklijke en Graaflijke Handbooggilde Sint-Sebastiaan “Eendracht van Ooidonk”
Dag Danny, kan je jezelf even voorstellen en meteen ook vertellen welke rol jij opneemt in het gildeleven?
Het gildeleven is voor mij al begonnen als kind. Ik ben erin gerold via mijn familie. Mijn vader, grootvader… waren ook schutters. Intussen zijn we aan de 7e generatie schutters, steeds als handboogschutters op de staande wip.
Ik ben hoofdman van de Koninklijke en Graaflijke Handbooggilde Sint-Sebastiaan “Eendracht van Ooidonk”. De gilde dateert van 1865, maar er werd nieuw leven ingeblazen in 1993, sterk gesteund door Juan Graaf t’Kint de Roodenbeke. Hij legde als president van de Europese Gemeenschap der Historische Schuttersgilden (EGS) de link tussen onze gilde en andere schuttersorganisaties zoals het reeds genoemde EGS maar ook met het Belgisch Overlegorgaan en de Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden (FVHS). Van die laatste organisatie ben ik intussen ook voorzitter geworden.
De FVHS fungeert als een koepelorganisatie waar alle Vlaamse Historische Schuttersgilden zich bij kunnen aansluiten. We staan hen dan bij met raad en daad, ondersteuning en advies. Ook zetten we in op het behoud van schutterstradities en de goede bewaring van schutterserfgoed in een erfgoedtraject met Histories. Dit traject resulteerde een paar jaar terug in de officiële erkenning als immaterieel erfgoed van het Historisch Schutterswezen in Vlaanderen.
Hoe verloopt jullie werking in normale tijden?
We organiseren tweewekelijks schietingen volgens de historische tradities. We schieten niet voor geld, wel voor punten. Daarmee kopen we dan porselein en glas, ook weer volgens de traditie.
Voor de momenteel 62 aangesloten leden is het samenzijn het belangrijkste. De historische waarden in stand houden is een drijfveer. We zijn vrij specifiek in onze gilde: leden worden aangedragen door twee peters en de schietingen zijn niet openbaar. We zoeken wel sterk andere schuttersgilden op in binnen- en buitenland, onder andere door de organisatie van het Europees Schutterstreffen (EST) in 2022, een belangrijke afspraak waar gilden uit heel Europa op afkomen.
De Federatie heeft vooral een overkoepelende functie en verenigt historische schuttersgilden in Vlaanderen. Jaarlijks wordt er een Gildedag georganiseerd waarop de leden samenkomen. Daarnaast volgt de FVHS het erfgoedzorgtraject rond schutterserfgoed- en tradities op, met ondersteuning van Histories en wordt er een tijdschrift uitgebracht. Ook willen we er zijn voor onze leden en hen ondersteunen waar nodig.
“Corona heeft binnen de gilden zeker en vast een impact gehad. De spontaniteit, het regelmatig samenzijn bij schietingen, vergaderingen of andere activiteiten zijn weggevallen. Dat laat sporen na.”
Corona heeft een grote impact gehad op verschillende verenigingen. Hoe hebben jullie als schuttersgilden de impact van corona beleefd?
Corona heeft binnen de gilden zeker en vast een impact gehad. De spontaniteit, het regelmatig samenzijn bij schietingen, vergaderingen of andere activiteiten zijn weggevallen. Dat laat sporen na. Ook grotere evenementen zoals de Gildedag van de Federatie en het EST konden niet doorgaan.
Vooral het wegvallen van het regelmatig samenkomen en het sociale aspect aan schutter zijn, zal een nadelig effect hebben op de continuïteit van vele gilden. Niet alle gilden zullen terug heropleven na zo’n periode van stilstand. Logisch ook, een houvast was er niet en mensen konden niet naar buiten gaan. Dat kan niet anders dan gevolgen hebben.
Wat de precieze impact is voor de Vlaamse gilden is moeilijk in te schatten en hangt sterk af van gilde tot gilde. Binnen de FVHS plannen we wel om hier meer onderzoek naar te doen zodat we beter weten hoe groot de corona-impact is geweest.
“Ook de schietingen, teerfeesten en dergelijke kon je niet echt digitaal organiseren en vielen dus onherroepelijk stil. (…) Wel merk ik ook een positief effect. Door de coronacrisis is er meer aandacht gekomen voor erfgoed.”
Welke alternatieven hebben jullie op poten gezet ondanks de impact van corona op jullie werking?
Inzetten op alternatieven was niet eenvoudig. Vergaderen kon digitaal, maar dat was niet zo makkelijk voor sommige gilden. Ook de schietingen, teerfeesten en dergelijke kon je niet echt digitaal organiseren en vielen dus onherroepelijk stil. Gevolg is dat de inkomsten grotendeels zijn weggevallen maar dat de kosten wel gebleven zijn: een lastige situatie.
We hebben ons best gedaan om te blijven communiceren naar de leden en hen op de hoogte te houden om toch de voeling met de leden wat te behouden, ook al konden we elkaar niet zien.
Wel merk ik ook een positief effect van corona. Door de coronacrisis is er meer aandacht gekomen voor erfgoed. Dat is zo in het algemeen: er is een grotere interesse in genealogie bijvoorbeeld. Ik zie het ook binnen de gilden.
Er zijn gilden die de noodgedwongen vrije tijd hebben ingezet om het verleden van hun gilde en de historische waarden van toen beter te leren kennen door in de archieven te duiken. Door in te spelen op het verleden van de gilde en de bijhorende waarden, die vandaag ook nog relevant zijn, kan je nieuwe leden werven of de band met de bestaande leden versterken. Hier zitten kansen in die we zonder corona misschien nooit hadden ontdekt.
“Wat de precieze impact is voor de Vlaamse gilden is moeilijk in te schatten en hangt sterk af van gilde tot gilde. Binnen de Federatie van Vlaamse Historische Schuttersgilden (FVHS) plannen we wel om hier meer onderzoek naar te doen zodat we beter weten hoe groot de corona-impact is geweest.”
Wat is jouw (nabije) toekomstperspectief?
Ik hoop dat er snel weer gilde-activiteiten kunnen doorgaan. Veel activiteiten zijn uitgesteld maar worden stilaan terug op de kalender gezet. We plannen alleszins om de draad weer op te nemen in Ooidonk. Zo gaan we terug een koningschieting houden en kijken we ook vooruit naar het Herfstcongres van het EST in november.
Ook de FVHS zal de draad weer oppikken. De Gildedag staat ingepland in september 2022 en zal doorgaan in Mechelen. Ik hoop dat we veel gilden zullen mogen verwelkomen, al zal het ook een test zijn om te zien hoe de gilden de coronacrisis verteerd hebben.
Voor de Federatie zal dat heel belangrijk zijn om de corona-impact goed in te schatten en daarop in te spelen in de ondersteuning die we onze leden zullen bieden.
Ook met de vernieuwde interesse in erfgoed en het verleden van de gilden, valt meer te doen. Via digitalisering van artikels uit je tijdschriften kan je de geschiedenis laten herontdekken. Of je kan meer inzetten op inventarisatie van het gildebezit. Hier is een rol weggelegd voor de Federatie. Wij kunnen de gilden informatie aanreiken en ondersteuning bieden bij het opzetten van het onderzoek naar de gildegeschiedenis, eventueel samen met andere organisaties zoals Histories.
Is er misschien een gouden tip of een advies wat je andere erfgoedvrijwilligers zou kunnen meegeven?
Ik zou iedereen aanraden om in te zetten op zichtbaarheid. Zorg dat je goed communiceert over wat je doet, op Facebook bijvoorbeeld maar ook via publieksactiviteiten zoals Opendeurdagen of deelnames aan Erfgoeddag. Op die manier leren mensen je werking kennen en sluiten ze misschien aan.
Het EST is bijvoorbeeld een mooi voorbeeld. Zo’n dag laat toe dat mensen kunnen kennismaken met de verschillende disciplines en het schutterswezen in al haar facetten.
Ook door een lokaal netwerk op te zetten en samen te werken met lokale partners, niet alleen erfgoedpartners maar ook handelaars en scholen, kan je een groter bereik hebben. Voor het EST bijvoorbeeld werken we samen met de school VTI en daar merken we dat die jongeren wel interesse hebben in erfgoed. Belangrijk want jongeren aanspreken is belangrijk voor erfgoedverenigingen.
Tot slot wil ik iedereen ook oproepen om niet in het verleden te leven, maar wel in het heden. Je kan het verleden meenemen, dat is belangrijk, maar je moet je vooral ook aanpassen aan de realiteit. Dat geldt ook voor de coronamaatregelen, we zullen wel zien hoe het evolueert maar het is belangrijk om hoopvol en optimistisch te blijven. Ik denk dan ook dat de wens om samen te komen en elkaar te willen ontmoeten overeind zal blijven en daarmee ook de gilden.
We hopen het met jou, Danny. Dankjewel voor dit interview! We duimen mee voor een snelle heropstart van trefzekere gilde-activiteiten!