CoDE-x

Aanpak

De bedoeling van het project is dat eigenaars van een dataset hun informatie registreren op een webpagina met fiches in een laagdrempelig gestandaardiseerd registratiesysteem. Door deze aanpak tracht het project het werk van vrijwilligers zichtbaar te maken voor elkaar, instellingen en professionele vorsers. De datasets zelf zijn niet zichtbaar in CoDE-x, maar de belangrijkste informatie over de datasets en waar je deze kan vinden is wel ontsloten.

Het pilootproject duurt een jaar. In dat jaar probeert Histories een op maat gemaakt registratieformulier en doorzoekbare pagina te maken. Nadien blijft de website met de fiches bestaan en kunnen geïnteresseerden er steeds informatie over onderzoeksdatasets aan toevoegen of in opzoeken.

Lacune

Na verkennende gesprekken met zowel vrijwilligers als professionelen stelden we vast dat er nog geen databank of registratiemethode is voor onderzoeksdatasets van vrijwilligers. Zowel andere erfgoedvrijwilligers, onderzoekers als collectiebeheerende instellingen zijn niet altijd op de hoogte van het bestaan van deze datasets. CoDE-x probeert deze lacune te vullen door een wegwijzer voor datasets te creëren.

De tijd om het onderzoek van erfgoedvrijwilligers te ontsluiten dringt. Door de digitale kloof of de vergrijzing dreigt veel onderzoek te verdwijnen. CoDE-x wil op termijn niet enkel de datasets registreren, maar ook verduurzamen zodat ze bestand zijn tegen een steeds veranderend digitale samenleving. Daarnaast verlaagt CoDE-x de drempel om erfgoedvrijwilligers te contacteren omtrent hun onderzoek. De onderzoeksdatasets worden meestal ter plaatse aangeboden en zijn zelden ontsloten voor een breder publiek. Het is echter noodzakelijk dat de verenigingen met hun onderzoek meer publiek bereiken om actief te kunnen blijven.

Wat zijn onderzoeksdatasets?

Erfgoedvrijwilligers uit alle hoeken van Vlaanderen verwerken minutieus collecties en bronnen zoals bidprentjes, registers, leggers, aktes, kranten, tijdschriften, bodemvondsten, enzovoort. Miljoenen items zijn ondertussen door hun handen gegaan en geregistreerd, gedigitaliseerd, geëxcerpeerd of gepubliceerd. Elkeen doet dit naar best vermogen, in uiteenlopende formaten en systemen, op de manier die hem of haar het beste past. Van een Word-document op een inmiddels onleesbare drager, Excel- en Access-formulieren tot online registratieprogramma’s die gratis of commercieel worden aangeboden.

Met onderzoekdatasets worden deze gestructureerde verzamelingen van gedetailleerde gegevens (familie- en plaatsnamen, dialectwoorden, huisraad, lidmaatschappen, enz.) die met een specifiek doel geselecteerd zijn uit een of meerdere van die collecties​ bedoeld. Ze kunnen een tabel bevatten of een verzameling van tabellen met samenhangende data zijn, gemaakt in verschillende computerprogramma’s of analoog. Ook de bronnen waarop een dataset gebaseerd is, kunnen erg uiteenlopend zijn.

Om te illustreren welke soort datasets we met CoDE-x willen registreren, selecteerden we enkele datasets uit de databestanden van Heemkring Ten Mandere Izegem. Deze selectie schetst de uiteenlopende bronnen, thema’s, bestandsformaten en juridische beperkingen van de datasets van erfgoedvrijwilligers.

• Bevolking 1828: een bevolkingsregister waar geen index van bestond
• Burgerlijke stand: een overzicht van de geboorten en huwelijken in Izegem van 1796 tot 1900
• Kranten: een overzicht van alle krantenartikelen over Izegem tussen 1896 en 1950
• Landboek 1746: een overzicht van de eigenaars en de grootte van percelen
• Rijksarchief Kortrijk: een overzicht van wat dit archief bezit over Izegem, Emelgem, Kachtem (bv. Izegemse wezerijakten, kaarten, notariële akten)
• Kiezerslijsten 1938-40
• Bidprentjes: een overzicht van Izegemse bidprentjes voor 1914
• Bruine pakken: een opsomming van alle documenten over Izegem die in de zogenaamde bruine pakken zitten in het Rijksarchief Kortrijk
• Bouwdossiers Izegem tot 1965

Hoe registreer je jouw dataset en zoek je andere datasets?

Je kan je dataset registreren en een dataset zoeken door naar volgende link te gaan: