In de tweede eeuw vóór onze jaartelling werd de tempel te Jeruzalem geplunderd en werden de joden onderdrukt. Zo werden ze bijvoorbeeld gedwongen om de Griekse goden te vereren en werden ze zwaar gestraft wanneer ze hun eigen geloof beleden. Sinds de verovering van Jeruzalem na een opstand door de Maccabeeën, vieren joden op 25 kislev de herinwijding van hun tempel. De legende van de niet-ontheiligde of de reine lampenolie vertelt dat ze slechts weinig reine olijfolie ter beschikking hadden om de kandelaar of Menorah in de tempel te laten branden gedurende de herinwijding. Desondanks bleef het licht acht dagen, de duur van het feest van de herinwijding, branden. 8 dagen is tevens de tijd die nodig was om voor nieuwe reine olijfolie te kunnen zorgen. 

Sinds de verovering van Jeruzalem en de herinwijding van de tempel worden jaarlijks kaarsen of olielampen (gevuld met olijfolie) aangestoken in de Chanoekia of de achtarmige kandelaar. Gedurende acht dagen wordt traditioneel iedere dag een nieuwe kaars of olielamp aangestoken met behulp van een negende kaars, of olielamp, de zogenaamde helper of dienaar. Dit licht moet minimum een half uur blijven branden. De eerste dag brandt de eerste kaars, de tweede dag branden er twee kaarsen, de derde dag branden er drie kaarsen, … Tijdens het aansteken van de kaarsen of olielampen worden zegens uitgesproken en wordt er gezongen. De Chanoekia wordt ofwel voor een venster ofwel in een deuropening geplaatst. Vanuit een gemeenschapsgevoel wordt de Chanoekia namelijk in het zicht geplaatst zodat het licht met iedereen kan worden gedeeld. In vele joodse scholen mogen de kinderen zelf een Chanoekia maken die ze achteraf mee naar huis mogen nemen. 

Tijdens Chanoeka komen familie en vrienden iedere avond bij elkaar om samen te eten. Er worden dan vooral etenswaren genuttigd die in olie worden bereid. Tijdens dit lichtfeest staat namelijk de legende van de niet-ontheiligde of reine lampenolie centraal. Traditioneel worden aardappelkoeken of latkes geserveerd en ook oliebollen gevuld met confituur, pudding of een andere lekkernijen. Eigenlijk wordt alles dat in olie kan worden bereid, gegeten. Er wordt ook dikwijls lachend gezegd dat het eten, dat tijdens Chanoeka wordt genuttigd, acht dagen in de maag blijft nabranden, net zoals het licht bij de herinwijding van de tempel. Er worden evenwel ook andere etenswaren, die niet in olie werden bereid, geserveerd, zoals bijvoorbeeld verschillende melkspijzen. 

Chanoeka is een bijzonder familiefeest waarop niet enkel wordt gegeten, gezongen en geschenken worden uitgedeeld, er worden ook spelletjes gespeeld, bijvoorbeeld met een dreidel. Een dreidel heeft vier zijden met elk een letter van het Hebreeuwse alfabet: noen, giemel, hee en sjien, die samen worden vertaald als 'een groot wonder gebeurde daar'. Met het wonder wordt het wonder van de oliekruik die acht nachten voor licht zorgde bedoeld.

Het spel rond de dreidel draait om een pot: een prijzenpot. Deelnemers stoppen daar bijvoorbeeld munten, noten of chocolade in en mogen om de beurt met de dreidel 'tollen'. Eén van de letters komt dan boven. Elke letter verwijst weer naar een Jiddisch woord en aan de hand van die woorden kun je de regels van het spel leren:

• Letter נ‎ (nun): Nichts, je krijgt niets
• Letter ג‎ (giemel): Ganz, je krijgt alles
• Letter ה (hee): Halb, je krijgt de helft
• Letter ש (sjien): Shtell arein, je moet de pot aanvullen

Dat gaat net zolang door tot niemand meer iets heeft om mee aan te vullen of verder te spelen. De winnaar krijgt de hele inhoud van de pot!

Tijdens Chanoeka wordt er extra belang gehecht aan naastenliefde. Jongens proberen gedurende acht dagen zoveel mogelijk geld in te zamelen voor bepaalde instituties en voor alle armen. Het is de bedoeling dat iedereen een bijdrage levert.