Hidirellez

Lentefeest van vuur en vreugde

Hidirellez

Auteur: Histories

Hidirellez (of Hidrellez) is een jaarlijks feest waarmee mensen uit Turkije en een groot deel van de Balkan vieren dat de lange winter ten einde is en de natuur zich opnieuw herstelt. In Turkije wordt het feest voornamelijk gevierd door alevieten en Romagemeenschappen. De meeste feesten vinden op het platteland plaats, maar er zijn ook grote vieringen in bijvoorbeeld Erdine en Istanbul. Ook in het Belgische Gent en het Nederlandse Giersbergen zijn er sinds een aantal jaar Hidirellezfeesten.

Vieren in de natuur

In Turkije en de Balkan begint het feest op de avond van 5 mei, duurt het de hele nacht en wordt pas afgesloten op de avond van 6 mei. In gebieden waar ze de Gregoriaanse kalender gebruiken valt de dag op 23 april. Hidirellez wordt voornamelijk buitenshuis gevierd: mensen trekken de natuur in om te picknicken, dansen, feesten, musiceren… Op veel plaatsen worden vuren aangestoken en wie over het vuur springt zou een jaar verzekerd zijn van voorspoed. Soms worden er speciale broden gebakken, worden dieren ritueel gemolken, nemen mensen rituele baden, kuisen ze grondig hun huis, krijgen kinderen nieuwe kleren… de lijst aan rituelen is ellenlang. Al die gebruiken hebben een gemeenschappelijke grond: het feest moet voorspoed, geluk en een goede gezondheid aan de gemeenschap brengen en het vee en de gewassen beschermen gedurende het jaar. 

Hidirellez-viering op de Krim

Wensavond

Veel mensen doen een wens op de avond van 5 mei. Ze tekenen hun wensen, schrijven ze op papier, krabbelen ze op reepjes stof of maken zelfs kleine replica’s van het gevraagde goed. Daarna hangen ze die briefjes, linten of miniaturen aan wensbomen, begraven ze ze onder een rozenstruik of vertrouwen ze toe aan de rivier. In de Turkse regio wordt verteld dat Hizir (al-Kihdr) al die wensen helpt uitkomen. Hizir is een enigmatische figuur uit de islam. In sommige streken koppelen mensen het feest Hidirillez aan het verhaal dat de onsterfelijke Hizir en de onsterfelijke Elijah elkaar op aarde ontmoetten op 5 mei. 

In de Balkan – waar de bevolking overwegend Grieks-orthodox is – wordt verteld dat de heilige Joris de wensen van mensen kan doen uitkomen. Hidirellez wordt in die streken Sint-Jorisdag genoemd. Hizir en Sint-Joris zijn gesyncretiseerde vormen van elkaar. 

Hidirellez in Gent

In Gent organiseert het intercultureel centrum De Centrale sinds 2014 een Hidirellezfeest in De Blaarmeersen, een natuurdomein aan het water. De organisatoren lieten de datum van 5 mei los en kiezen jaarlijks voor een dag in het weekend er na. Het feest staat vooral in het teken van solidariteit en vriendschap. Er zijn tal van optredens, er wordt een reuzenpicknick gehouden, er zijn workshops en kinderactiviteiten. 

UNESCO-erkenning

In 2014 dienden zes landen een gezamenlijke aanvraag in om het feest toe te voegen aan de Representatieve Lijst van het Immateriële Cultureel Erfgoed van de Mensheid van UNESCO. Het betrof Turkije, Moldavië, Kroatië, Servië, Macedonië en Roemenië. De aanvraag werd herzien, omdat het dossier niet voldoende aangaf waarom de feesten – die onderling heel sterk van elkaar verschillen – gezien moeten worden als één geheel. Het dossier werd aangepast en stond op de wachtlijst voor 2017. Ondertussen is Hidirellez opgenomen op de Representatieve Lijst. 

 

Meer informatie en verantwoording

Afbeeldingen

De afbeeldingen genummerd op volgorde van boven- tot onderaan de pagina:

  1. (bannerafbeelding) Hidirellez in Crimea. Совет министров Республики Крым, CC BY 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0, via Wikimedia Commons
  2. Meisjes vieren Hidirellez, op de Krim. Совет министров Республики Крым, CC BY 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by/4.0, via Wikimedia Commons
  3. The UNESCO Cultural Heritage of Hıdırellez! | Go Türkiye. URL: https://www.youtube.com/watch?v=bB_aagM6Bas&t=5s

Webpagina's