Jaartallenleven: Man van 73
In gesprek met Gunther Van de Plas
Auteur: Histories
In de rubriek 'over-dragers' spreekt Histories met en over dragers van rituelen, tradities of feesten. Dat zijn mensen die op allerlei manieren betrokken kunnen zijn bij zo'n ritueel, traditie of feest. We noemen hen dragers, omdat ze hun praktijk in leven houden door die zelf uit te voeren en door ze op anderen over te dragen.
Denk aan stagediven: Alleen als de hele menigte meewerkt, en de stagediver telkens een stukje verder draagt naar de volgende, zal de persoon niet vallen. En hoe meer mensen meedoen, hoe langer de duik kan duren.
Als het over tradities gaat, dan weten de Mannen van 73 perfect wat en hoe. Ze doen niet alleen volop mee aan het Jaartallenleven, maar zijn ook de trotse eigenaars van reuzin de Fiere Margriet. Met ReuzeLeuven zijn zij een hele dag aan zet. Via allerhande activiteiten kan iedereen dan kennis maken met de twee gebruiken die er voor deze Mannen het meest toe doen. Voor tekst en uitleg bij alle plannen had Histories een enthousiaste Gunther van de Plas aan de lijn.
Gunther Van de Plas
Wij zijn een vriendenclub van mannen die geboren zijn in het jaar 1973. Samen vormen wij het 135ste jaartal dat in Leuven opgericht werd. En dankzij onze Fiere Margriet zijn we sinds vorig jaar ook een reuzengilde.
Eigenlijk gaat het om een overgangsritueel, waarbij mannen vanaf hun 40ste verjaardag in groep toeleven naar het moment waarop ze 50 worden. Een jaartal wordt gevormd in het jaar waarin mannen 39 zijn. Zelf noemen we dat dan een opkomend jaartal. In het jaar dat de leden 40 worden, wordt het jaartal actief. Tot we 50 worden, doen we van alles en nog wat samen. Uit de tijd die we samen doorbrengen komen hechte vriendschappen voort.
De voorwaarden zijn zo simpel als iets: iedere man die 40 wordt, kan aansluiten. Mannen van 39 uit Leuven en omstreken krijgen automatisch een uitnodiging voor de startvergadering. Toch moet je niet van Leuven zijn om mee te kunnen doen. Onder de Mannen van 73 is er bijvoorbeeld iemand met Indonesische roots en een Oost-Vlaming. Het Jaartallenleven staat open voor alle veertigers, ongeacht hun woonplaats, achtergrond of geloof. Het lidgeld is bewust erg laag, zodat ook dat geen drempel vormt. En wie er niet van bij het begin bij is, kan gaandeweg komen meedoen. Wij zijn zelf bijvoorbeeld gestart met 29, maar hebben intussen al 34 leden.
Ik ben een geboren en getogen Leuvenaar en hecht zelf nogal veel belang aan tradities. Zoiets als het Jaartallenleven, ik vind echt dat we dat moeten koesteren. Toen ik daar als kind voor het eerst over hoorde, sprak het mij al aan, ook al was er in mijn familie nooit iemand aangesloten. Voor zover ik mij kan herinneren, ben ik zelf dus altijd van plan geweest om ooit lid te worden. Mijn vrouw heeft ook altijd geweten dat ik dat zou doen: al toen we trouwden, heb ik haar gezegd dat het Jaartallenleven sowieso op mijn planning stond.
Wij zijn natuurlijk jonger en knapper dan de rest! (lacht) Nee, net als de andere jaartallen hebben wij onze eigen symbolen gekozen. Ons logo bestaat uit 3 vaten, met daarop een aantal tekens. De vaten verwijzen natuurlijk niet alleen naar het bier dat in Leuven gebrouwen wordt, maar herinneren ook aan de oliecrisis die in 1973 heerste. Ook het dollarteken staat er daarom op. In de Chinese astrologie bleek ons geboortejaar dan weer het jaar van de os, dus hebben we ook het teken daarvoor in ons logo verwerkt. En om de link met Leuven nog duidelijker te maken zijn ook het stadhuis en een koeienschieter (de bijnaam van de Leuvenaren, nvdr) te zien. Als we ergens naartoe gaan, nemen we ook echt drie vaten mee. We zijn daar heel praktisch in geweest: zo’n vat is goedkoop en komt ook nog van pas om een pintje op te zetten. Alle symbolen die op de vaten staan, keren trouwens ook terug op onze vlag. Wij zijn de enigen met een zwart exemplaar met gouden letters, waardoor we nogal opvallen tussen de andere jaartallen. Ons kostuum is dan weer vrij sober: we dragen gewoon witte polo’s met een rode bies.
We nemen sowieso deel aan alle vaste activiteiten van het Verbond der Jaartallen, de vereniging die alle bestaande jaartallen overkoepelt. De jaarlijkse Meiboomplanting en de Jaartallendag zijn bijvoorbeeld echte hoogtepunten, dus dan zijn we zeker van de partij. Ook voor de Speciale Kinderdag Arthur Dewit neem ik ieder jaar vrij. Liefdadigheidswerk heeft altijd een belangrijk plek ingenomen binnen het Jaartallenleven. Via de Kinderdag zorgen we er samen met de forains voor dat kansarme kinderen en kinderen met een beperking ieder jaar een dag plezier kunnen maken op de kermis. Wij Mannen van 73 hebben zelfs in onze statuten vastgelegd dat we aandacht besteden aan goede doelen. Vorig jaar hebben wij bijvoorbeeld geld opzijgezet voor de Liga van Blindengeleidehonden en dit jaar willen we een mooi bedrag bijeenkrijgen voor het Sint-Nicolaasfonds, dat aan het Universitair Ziekenhuis van Leuven verbonden is. Maar daar blijft het zeker niet bij, want we doen is eigenlijk heel uiteenlopend.
Zoals veel andere verenigingen hebben we een dagelijks bestuur om alles vlot te laten verlopen. En eerlijk is eerlijk: die mannen doet dat zeer goed, die verdienen echt een compliment! Alle bestuursleden hebben een eigen functie: voorzitter, secretaris, penningmeester enzovoort. Maar daarnaast telt ons bestuur bijvoorbeeld ook een paar ICT-ers die voor onze website instaan en een feestleider. Zelf zit ik niet in het bestuur, maar hou ik mij bezig met alles wat met onze reuzin De Fiere Margriet te maken heeft. Van het dragen tot vervoer regelen of de planning opmaken: voor dat soort dingen kan je bij mij terecht. Samen met mijn vrouw ben ik nu zelfs een nieuwe outfit voor onze reuzin aan het maken.
De Fiere Margriet stelt Margaretha von Loven voor. Volgens de legende zou zij een heel kuis en vlijtig meisje geweest zijn en werkte ze als dienstmeid in de herberg van haar oom. Op een avond kregen ze daar een roversbende over de vloer. Margriets oom werd vermoord en zelf werd ze meegenomen. De rovers probeerden haar te verkrachten, maar Margriet verzette zich fel en werd gedood. Toen ze haar lichaam in de Dijle wierpen, bleek het als bij wonder tegen de stroom in naar Leuven te drijven. Dat verhaal wordt nu al eeuwenlang overgeleverd en heeft altijd tot de verbeelding gesproken. Wij vonden het daarom een goed uitgangspunt voor onze plannen en bovendien konden we zo alweer onze band met Leuven benadrukken.
Om de aandacht te trekken zijn er jaartallen die met een stunt op de proppen komen. Ook voor de Mannen van 73 stond het van meet af aan vast dat we echt wilden uitpakken. Toen we aan het brainstormen sloegen, kwamen we opeens bij een reus uit. Ik was daar zelf direct voor gewonnen en zag het dus ook zitten om dat om mij te nemen. En van het een kwam het ander.
Om te beginnen ga je natuurlijk op zoek naar informatie. Wat komt er bij kijken, hoe pak je dat aan… dat soort dingen. Mijn eerste gedacht was: als we dit doen, dan gaan we het ook goed doen. Een reus op wieltjes zag ik daarom niet zitten, ik vond van meet af aan dat we voor een gedragen reus moesten gaan. Toen ik daar wat mensen begon over aan te spreken, leverde dat wel verwonderde blikken op en nu we een dik jaar verder zijn, begin ik ook te begrijpen waarom! In het begin waren we eigenlijk van plan om zelf een reus te maken, maar daar zijn we dan toch weer van afgestapt. Via het internet zijn we uiteindelijk bij Jo Bocklandt en Johan Vencken van Reuzen In Vlaanderen terechtgekomen. Zij hebben ons allebei op hun eigen manier keihard geholpen. Jo heeft voor ons een lichaam en een reuzenhoofd in polyester gemaakt. Via Johan werden we overladen met praktische tips en kregen wij zicht op alle gewoonten en gebruiken uit de reuzencultuur.
Om het bedrag dat we nodig hadden bij elkaar te krijgen hebben we echt van alles en nog wat gedaan. Wij zijn bijvoorbeeld heel vaak gaan tappen op activiteiten van andere jaartallen en verenigingen, om wat geld in het laatje te hebben. Ook de eerste Jaartallendag heeft ferm geholpen. De traditie wil dat een opkomend jaartal nog niet in de stoet mag meelopen, maar al een kwartier vroeger op stap gaat om geld in te zamelen. Wij hebben toen een hele lading stickers verkocht. En met al die afzonderlijke acties kregen we uiteindelijk ons budget rond.
We zijn er in geslaagd om onze plannen heel lang geheim te houden. Alleen Dirk Vansina, de Leuvense schepen van burgerzaken, had er weet van. We wilden de Fiere Margriet namelijk laten inschrijven in het bevolkingsregister. Begin mei 2013 hebben we dan een persconferentie georganiseerd om al een tipje van de sluier te lichten. En op de eerste editie van ReuzeLeuven een paar weken later was het eindelijk zover en konden we onze Margriet voor het eerst laten zien. Ook de andere Leuvense reuzen zijn toen met ons komen meedoen en er was ook een bellenman bij. In groep zijn we van het station naar de Grote Markt getrokken. Daar was er een ceremonie voorzien en is de geboorteakte opgesteld. En reacties dat we kregen! Iedereen was echt positief, van Leuvenaars tot toeristen toe.
Wel, de Fiere Margriet wordt 1 jaar en dat kunnen we natuurlijk niet onopgemerkt laten voorbijgaan. Er zal dus van alles en nog wat te doen zijn in Leuven op 31 mei om dat te vieren. De Grote Markt wordt van 12u tot 15u een middeleeuws dorp. Er zullen ridderspelen te zien zijn en kinderen zullen workshops kunnen volgen over middeleeuwse wapens of over hoe je een medaillon of kaarsen maakt. Om het des te feestelijker te maken komen er deze keer extra veel reuzen naar Leuven. Op dit moment hebben er al 39 toegezegd! Zij verzamelen vanaf 13u op het Herbert Hooverplein en trekken om 14u naar de Grote Markt. Onze Fiere Margriet sluit deze stoet af. Als zij op de Grote Markt aankomt, zullen de andere reuzen een erehaag voor haar vormen. En daarna wordt zij ook gedoopt.
Ja, daar zoeken we echt wel aansluiting bij. De Fiere Margriet was wel al te gast op de Meiboomplanting en de stoet der Jaartallen, maar zoals dat gebruikelijk is binnen de reuzencultuur, is zij in haar eerste jaar de stad nog niet uit geweest. Met haar doop op 31 mei komt daar verandering in. Margriet zal gedoopt worden door deken De Gendt, zelf een Man van 63, en krijgt dan ook een doopakte in het Oud-Leuvens. En nog zo’n traditie die wij in ere willen houden, is het peter- en meterschap. Dirk Vansina en Denise Vandervoort, de Leuvense schepenen van respectievelijk Burgerzaken en Cultuur, worden daarom haar mensenpeter en -meter. En daarnaast wordt de Vaantjesboer uit Halle haar reuzenpeter en Germaine van de Walin uit Neerwinden haar reuzenmeter. We mogen trouwens ook een paar andere belangrijke gasten op haar doopfeest verwelkomen: Louis Tobback en Kris Peeters zijn er normaal gezien ook bij. En de Jaarzangers, natuurlijk! Zij komen voor ons het lied van de Fiere Margriet zingen.
Ik was daar eigenlijk vrij vlug mee weg, ja. Omdat ik stevig gebouwd ben en vaak sport, heb ik veel kracht. Het tillen op zich is dus nooit een probleem geweest. Vroeger heb ik ook paar danscursussen gevolgd, dus met mijn gevoel voor ritme zit het ook wel goed. Toen vorig jaar op ReuzeLeuven het Reuzengom te horen was, had ik nog niet zo heel veel gedragen, maar stond ik wel al meteen tegen de richting in te dansen. Alleen de wind blijf ik nog altijd een beetje moeilijk vinden, omdat je daar zelf niet op kan inspelen. In het begin was ik de enige pijnder, maar intussen zijn we met 3. Ik heb de andere mannen zelf de nodige tips en aanwijzingen gegeven: leg daar je kin te rusten, gebruik dit om te tillen, zet zo gewicht en dat soort dingen. Op dat vlak zal het bij de Mannen van 73 altijd wel vlot lopen, denk ik. Als het er op aankomt, zou echt ieder van ons haar dragen. Maar op 31 mei wil ik het zelf doen!
We zouden het wel fijn vinden als ReuzeLeven een vaste waarde in de Leuvense feestkalender wordt. Ook het stadsbestuur heeft al aangegeven dat het dat zeker ziet zitten. We krijgen op dit moment al veel hulp en steun van hun kant en ook Erfgoedcel Leuven heeft ons al schitterend geholpen. Uiteraard zijn we blij dat we dit in samenwerking met hen kunnen doen. Toch is een jaarlijks festival organisatorisch misschien net wat te zwaar. In de voorbereiding kruipt enorm veel tijd en werk, en ook het kostenplaatje is zeker niet te onderschatten. Ook bij deze editie voelen we dat al. We hopen dus op veel zon, nog veel meer volk en een uitstekende drankverkoop!
We gaan deze zomer sowieso al een paar keer op stap met onze reuzin. Op 21 juli zijn we in Brussel te vinden voor de grote reuzenoptocht, op 3 augustus doen we mee aan een happening in het Waasland met reuzen die door Jo Bocklandt gemaakt zijn en op 17 augustus stappen we mee in de reuzenstoet in Bokrijk. Maar dat zijn nog maar een paar dingen, er zit nog meer aan te komen!
Dankjewel voor het gesprek!
Dit interview werd afgenomen in mei 2014 door LECA (Landelijk Expertisecentrum voor Cultuur van Alledag). De werking van LECA maakt sinds 1 januari 2019 onderdeel uit van Histories.
