Janmashtami

De geboorte van Krishna

Janmashtami

Auteur: Histories

Janmashtami wordt gevierd in het hindoeïsme, voor de geboorte van de god Krishna. Hij werd om middernacht geboren, op een donkere, stormachtige nacht, om een einde te maken aan de heerschappij van zijn wrede oom van moederskant. Het verhaal dient als een herinnering dat trots en ego gebreken zijn die alleen maar tot de dood kunnen leiden. Er wordt geloofd dat met liefde en nederigheid het ego overwonnen kan worden. Baby Krishna en de pauwenveer (symbool van puurheid) zie je tijdens de viering veel afgebeeld.

In de rubriek 'over-dragers' spreken we met en over dragers van rituelen, tradities of gebruiken. Zo sprak Histories met Shaym Verma, algemeen secretaris van het Indian Cultural Centre (ICC) in Brussel. We hebben hem gevraagd of hij wat meer uitleg zou kunnen geven over de rituelen van Janmashtami. Daarnaast hebben we hem ook naar andere vieringen in het ICC gevraagd. Je kunt het allemaal lezen op de gesprekspagina.

ISKCON

De International Society for Krishna Consciousness (ISKCON) is over de hele wereld aanwezig. België heeft ook een paar centra waar Krishna-toegewijden hun plaats hebben gevonden om de God van liefde, mededogen en bescherming te aanbidden. Krishna is bovendien één van de scheppers van het leven in het hindoeïsme. Een zeer prominente ISKCON tempel is te vinden in een van de oudste kastelen in Septon-Durbuy in Wallonië en staat bekend als Radhadesh. Ook in Antwerpen, Gent en Brussel zijn ISKCON-centra opgericht. In sommige steden waar er geen specifieke plaats is, worden de religieuze bijeenkomsten meestal georganiseerd in huizen. 

In het kasteel in Septon-Durbury wordt het grootste Janmashtami-festival in West-Europa georganiseerd. In de afgelopen jaren kwamen daar meer dan 3000 mensen per jaar naartoe.  

Een bad van melk en bloemen

De rituelen beginnen met het versieren van het plaats van de viering. Geen enkel Indiaas festival is compleet zonder bloemen,  de symbolen van schoonheid en goddelijkheid. Op de dag van Janmashtami versiert de organisatie het altaar waar het beeld van de Krishna staat met vele kleurrijke bloemstukken. Er zijn decoraties in het hele gebouw. Het beeld wordt gereinigd met 5 speciale ingrediënten zoals melk, wrongel, ghee, honing en suiker. Het mengsel van deze vijf ingrediënten wordt Panchamrit genoemd. In de hindoeïstische cultuur wordt het beschouwd als een heilige drank en later wordt het ook aangeboden als prasad, ‘godenvoedsel’. Elk jaar wordt prasad bereid door bekwame chef-koks. Het menu kent alleen vegetarisch maaltijden, die eerst worden aangeboden aan Krishna. Later, wanneer het voedsel geofferd is, wordt het vrijelijk uitgedeeld aan iedereen die komt om te bidden. Het hele proces van de reiniging van het Krishna-beeld wordt Abhishek genoemd. 

Een met bloemen versierde (baby) Krishna

Verkleed als Krishna

De lamp aansteken

Na de reiniging begint het gebed door een lamp aan te steken. De aanwezigen dansen en zingen samen. Een van de meest voorkomende gezangen is 'Hare Krishna Hare Krishna, Krishna Krishna Hare Hare! Haas Rama Hare Rama, Rama Rama Hare haas". Die zang en dans blijven de hele dag doorgaan.  

Om middernacht wordt Krishna ‘Aarti’ aangeboden, waarbij de lamp voor de God wordt uitgezwaaid om liefde en dankbaarheid te tonen. De festiviteiten gaan door tot de volgende dag. In het kasteel van Durbury wordt Janmashtami gevierd met veel kleur, muziek, kraampjes en eten, maar in andere centra in België wordt het festival eveneens uitbundig gevierd, alleen misschien kleinschaliger. Zo wordt in het ICC (Indian Cultural Centre) gevierd met een kleiner beeld van Krishna, maar evengoed met de samenkomst van de gemeenschap, gebed en bloemdecoraties. Soms verkleden ook kleine kinderen zich als Krishna. 

Vasten, zingen, dansen, eten

De verschillende organisaties en groepen van verschillende steden van België vieren het festival anders, maar er zijn bepaalde rituelen die door iedereen worden gedeeld. Enkele van die gemeenschappelijke rituelen tussen alle verschillende regio's zijn: 

  1. Vasten: Gelovigen houden zich aan een dag lang vasten dat om middernacht wordt verbroken, op het moment dat de geboorte van Lord Krishna wordt herdacht. Omdat Krishna van melk en melkproducten hield, kiezen velen er dan voor om alleen deze te eten of drinken. Sommigen houden het "Nirjala"-vasten aan, wat inhoudt dat ze gedurende de dag ook geen water drinken. Anderen kiezen ervoor om twee dagen te vasten. 
  2. Chants, lied en dans: De hele dag worden de heldendaden en kwaliteiten van Krishna bezongen en met dans (symbolisch) nagebootst. Een andere ceremonie die in tal van tempels wordt uitgevoerd, is het reciteren van de 108 namen van Krishna.
  3. Desserts maken: Volgens de traditie hield Heer Krishna van melk en zuivelproducten zoals boter en karnemelk. Daarnaast genoot hij van lekkernijen als Kheer. Kheer is een gladde, romige rijstpudding. De belangrijkste ingrediënten zijn melk, rijst, suiker en wat droog fruit. De romige smaak van gezoete melk wordt versterkt door de aroma's van kardemom en saffraan. De gelovigen over de hele wereld bereiden deze gerechten tijdens Janmashtami. 

Kheer

Meer informatie en verantwoording

Afbeeldingen

De afbeeldingen genummerd op volgorde van boven- tot onderaan de pagina:

  1. (bannerafbeelding) Pauwenveer. Sandip Karangiya, 06-07-2021, via https://unsplash.com/photos/86N42yzJuLw
  2. Baby Krishna, met bloemen versierd. Bommi Dharrshini OKC, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons
  3. Kind verkleed als Krishna. Pravin Rahangdale, 02-04-2021, via https://unsplash.com/photos/BT6UH8w9afE
  4. Kheer. S6uruchi, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons

Artikelen en/of boeken

  • Jacobsen, K. A., & Sardella, F. (2020). Handboek van het hindoeïsme in Europa (2 delen) (Handboek van oosterse studies. Afdeling 2 Zuid-Azië). Griet. 

Video's

Webpagina's

Blader door de rituelen

  1. Sociaal leven tijdens corona

  2. Duivensport

  3. Aftelrijmpjes