Ik ben Katrien Vervaele en ik ben betrokken bij kusterfgoed, vooral als schrijver. Aanvankelijk was ik jeugdauteur en op een bepaald moment heb ik de switch gemaakt van fictie naar non-fictie en van jeugd naar volwassenen. Ik schreef vooral over de zee en de visserij, onder andere over vissersvrouwen, garnalen, IJslandvisserij vanuit Oostende, en over oude sagen en vergeten verhalen van de zee. Zo raakte ik betrokken bij kusterfgoed. Ik ben geboren in Oostende, maar ben getogen in De Haan en heb tot mijn 18e jaar in De Haan gewoond. Als je aan zee geboren bent, dan zit dat in je lijf en dat blijft er altijd in. 

Ik ben met 65 op pensioen gegaan, en ik heb kleinkinderen. Dat goed willen bewaren, dat heeft ook iets te maken met mijn kleinkinderen. Je wilt iets kunnen doorgeven. 

Als je aan zee geboren bent, aan de Belgische kust, dan kom je sowieso in contact met strandbloemen. Heel veel kindjes hadden een strandbloemenwinkeltje. Ikzelf had een oma die strandbloemen maakte en ging met haar naar het strand om die te verkopen. Ik kwam met andere bloemen terug en met schelpen, of zonder schelpen als ik er veel gekocht had. Toch was zo'n schelpenhandeltje niet echt mijn ding. Ik was nogal een doener, eerder een wild kind, jongensachtig en zo. Mijn zus maakte de prachtigste bloemen, nog altijd. Ik was van de putten graven en schelpen rapen, zij was van de bloemen.  

We zagen dat de traditie in de loop der jaren een beetje teloorging. Kusterfgoed heeft er opnieuw leven in geblazen en daar hebben ze hoge ogen mee gegooid. Op het moment dat het project gelanceerd werd, vloog de pers erop af. Zo ben ik er ook bij betrokken geraakt. 

Ja, ik heb een cabine aan zee en daar zijn we veel bezig met papieren bloemen. Ik heb 6 kleinkinderen en zij vinden het leuk om, als ze 8 of 9 jaar zijn, een keer zelf bloemen te leren maken. Dus we hebben in de cabine crêpe-papier, metaaldraad en stokjes liggen. Zeker als mijn zus er is, is het een heel evenement. Iedereen zit dan strandbloemen te maken, als het tenminste niet te erg waait, want dan fladdert al het papier weg. 

Mijn zus geeft ook wel eens een workshop. Onlangs heb ik samen met haar een workshop gegeven in de bib, voor een achttal vrouwen. We hebben ook eens samen een workshop gedaan in een klas. Dat heette: […].  Daarin gaven we ook mee dat een bloemenwinkeltje eigenlijk precies hetzelfde is als een winkel van brood of kleren. Zo is er een spel van kopen en verkopen en van winst en verlies. We hebben dat op een interactieve manier besproken, een hele middag, tussen het bloemen maken door. 

Dat klopt, mijn zus en ik waren daarbij. Het was tof om andere mensen te ontmoeten die met hetzelfde bezig zijn. Dat hielp het eilandje te doorbreken waarop we elk op ons eigen manier bezig waren. De contacten onderling waren daarom zo belangrijk. 

We hebben tijdens de werkgroep vooral veel opgelijst: Wat is er allemaal gebeurd? En door wie? Het is wel zo dat we elkaar konden leren kennen. We worden nu iedere keer op de hoogte gehouden als er als er een project rond strandbloemen wordt opgezet. 

Er bestaat al een goed voorbeeld van een groot project: Vorige zomer in Theater aan Zee is er ‘De grote bloemenzee’ geweest. Er werden duizenden papieren bloemen gemaakt op het strand van Oostende om aandacht te krijgen voor strandbloemen. Mijn zus en ik hebben daaraan meegewerkt en dat was heel bijzonder. 

Maar ik denk bij een groot project bijvoorbeeld ook aan de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. In Londen is er eens een herdenking geweest met klaprozen van keramiek. Zo krijgt het een symbolische betekenis. Dat zou met strandbloemen ook moeten kunnen, een keer echt groots uitpakken en zorgen dat de verschillende gemeenten samenwerken. Het probleem is soms dat bij de gemeente de kust en toerisme voorop staan. Iedereen wil zoveel mogelijk doen voor zijn eigen gemeente. Dat maakt het moeilijk. Als je iets groots wil doen, dan moet je op zijn minst met een dertigtal mensen zijn die die bloemen maken, vooral als je een groot project wilt realiseren. 

Het begint met het juiste materiaal. Je moet zorgen dat je de juiste dikte stokjes hebt en goed crêpepapier. Ook belangrijk is het ijzerdraad. Het moet fijn ijzerdraad zijn, want met dikker ijzerdraad kun je niet werken. 

Ik heb eens kinderen geïnterviewd over strandbloemen, voor een artikel voor Nest-Kust. Bij een groepje kinderen kwam ik een speciaal soort bloem tegen. Normaal heb je stokjes, maar zij gebruikten takken. Ze gebruikten ook geen gewoon ijzerdraad, maar knipten en lijmden de bloemen op een specifieke manier. Het zag er heel mooi uit. Misschien kunnen we die techniek in de toekomst ook in onze workshop eens gebruiken. 

Kinderen die verlegen zijn helpt het om naar een andere bloemenwinkel toe te stappen. Daar babbelen ze met andere kinderen, soms ook met kinderen die andere talen spreken of uit een andere cultuur komen. Door samen te spelen krijg je verbinding en sociale cohesie op het strand. 

Zeker! Er zijn vele verschillende ontwikkelingen geweest in de afgelopen jaren. Vroeger was het winkeltje een simpel walletje van zand. Dat was altijd proper en er stonden mooie bloemen in, zonder beschadigingen. Nu wordt daar niet meer zo naar gekeken, het steekt niet nauw. Kinderen willen zo snel mogelijk kopen en verkopen: Zoef, zoef, zoef, van de ene bloemenwinkel naar de andere. Het geeft een beetje de tijdsgeest weer: Het moet allemaal snel gaan. 

Iets vergelijkbaars geldt voor de schelpen: Vroeger was het de bedoeling dat er werd betaald met schone, hele schelpen. Schelpen rapen doen de kinderen praktisch niet meer. Ze pakken hun emmertje en een zeefje, gaan naar een plek waar heel veel schelpen samen liggen en scheppen dan in één keer heel veel schelpen. Ze gieten zeewater in het zeefje en schudden, maar daarna zijn lang niet alle schelpen schoon. Je wilt je niet met de kinderen bemoeien als ze aan het spelen zijn. Maar ik zou het wel eens tegen ze willen zeggen. Kusterfgoed wil daar ook meer nadruk op leggen, bijvoorbeeld met een uitleg over schelpengeld en welke schelpen het moeten zijn, plus dat ze proper en droog moeten zijn. 

Iets heel anders is de workshops van strandbloemen maken. Tegenwoordig worden er meer workshops gegeven voor volwassenen dan voor kinderen. Dat had je vroeger niet.  Het maken van die bloemen is ook voor volwassenen zeer rustgevend. Er zijn mensen die er nerveus van worden, maar mij maakt het ook rustig. Als je geen te moeilijke strandbloem maakt, dan is dat alsof je breit of naait. Naast dat het een spel voor kinderen is, is het dus ook voor volwassenen een activiteit. Vroeger maakte de mama of de oma de bloemen en de kinderen verkochten. Het knutselen voor kinderen en volwassenen loopt nu wat meer door elkaar. 

Strandbloemen geven de sfeer van vakantie: Het is fleurig. Het is ook tof dat het evolueert in de tijd. Omdat je mij deze vragen stelde, ben ik gaan nadenken en ervaarde ik: Er is een evolutie. Vroeger was het vooral een gebeuren voor kinderen, nu heeft het een extra dimensie. Ook volwassenen maken strandbloemen en het is soms onderdeel van een groter project. Het is zoals alle rituelen en tradities: ze blijven niet constant, maar veranderen in de loop van de tijd.

Het is leuk dat zoiets simpels van vroeger blijft bestaan. Het houdt niet veel in, een strandbloem. Het is papier en een stokje en een stukje draad... Dat je daar toch zoiets moois van kan maken.