Het bestaan van Moederdag is onder andere te danken aan het doorzettingsvermogen van de Amerikaanse Anna Marie Jarvis en haar moeder Ann Reevers Jarvis. Deze laatste was een vroege voorvechtster van vrouwenrechten uit West-Virginia. Ann Reevers ijverde sinds het midden van de negentiende eeuw voor betere levens- en werkomstandigheden voor werkende vrouwen.

In heel wat gemeenten richtte ze Mothers' Day Work Clubs op. De moeders die er lid van waren, kwamen bij elkaar in lokale kerken. Daar kregen ze noodzakelijke lessen over kindersterfte, hygiëne en dergelijke meer. De slogan van de Clubs - 'Better mothers, better homes, better men and women' - onderstreepte het belang van moeders voor de samenleving. De Clubs zamelden onder meer geld in voor medicijnen en stonden zieke moeders bij in het huishouden.

Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog (1861-1865) verzorgden de leden van de Clubs zowel unionistische als confederalistische soldaten. Op die manier wilden ze een krachtig vredessignaal geven. In de naoorlogse jaren organiseerde Ann Reevers vriendschapsdagen voor soldatenmoeders van beide zijden. Ze probeerde van deze Mothers' Friendship Day een jaarlijks nationaal evenement te maken, maar stierf voor ze haar doel had bereikt. Het was uiteindelijk haar dochter Anna Marie Jarvis die een nationale Moederdag in het leven riep. Toen haar moeder op 9 mei 1905 stierf, zette Anna Marie zich immers in om van de tweede zondag van mei een speciale dag voor moeders te maken.

In Antwerpen wordt de ‘dag der moeder’ al sinds 1913 gevierd op 15 augustus. De bezieler van het feest was de toenmalige schepen voor Schone Kunsten en kunstschilder Frans van Kuyck. Voor zijn ‘dag der moeder’ koos van Kuyck een symbolisch moment. Vijftien augustus is namelijk Maria-Tenhemelopneming, de dag waarop christenen de moeder van Jezus vereren. De viering viel in die tijd bovendien samen met de Antwerpse kermis, wat mooi meegenomen was. De ideale Moederdag begon volgens van Kuyck met het versieren van moeders stoel met een bloemenkrans of kleurige linten. De kinderen zegden versjes op, zongen liedjes en gaven hun moeder een hartvormig gebak. Ook de vader moest zijn steentje bijdragen. Van hem werd verwacht dat hij zijn vrouw een juweel gaf in de vorm van een stralend hart, het symbool voor moederliefde. In het juweel stonden de namen van de kinderen gegrift.

Moederdag moest volgens van Kuyck vooral een familiedag zijn. Hij stelde alles in het werk om mensen voor zijn idee te winnen. Zo liet hij een brochure drukken, organiseerde een persconferentie en klopte aan bij heel wat prominenten uit die tijd. Van Kuyck overtuigde bovendien de bloemisten, juweliers en banketbakkers om hun etalages te versieren en speciale bloemstukken, hartvormige juwelen, kaartjes en taarten aan te bieden. Zijn inspanningen werden beloond. De eerste Moederdag had effectief plaats in 1913, maar door Wereldoorlog I werd de traditie meteen onderbroken. Vanaf 1922 werd Moederdag officieel opgenomen in het programma van de gemeentefeesten. Nog steeds eren veel Antwerpenaren hun moeder op 15 augustus. Van Kuyck zelf heeft het niet meer mogen meemaken. Hij stierf in 1915.

Ook na de Eerste Wereldoorlog bleef Moederdag in België nog lange tijd een Antwerpse aangelegenheid. Pas aan het eind van de jaren 1920 vond het feest ingang in bepaalde delen van Vlaanderen en Wallonië. Naar Amerikaans voorbeeld werd gekozen voor de tweede zondag van mei. In de provincie Henegouwen bijvoorbeeld werd Moederdag voor het eerst georganiseerd in mei 1927 dankzij de socialistische politicus Paul Pastur. In Brussel werd dan weer een Moederdagcomité opgericht dat actief campagne voerde voor een nationale invoer van het feest. Dankzij de Brusselse schepen van onderwijs werd een circulaire verstuurd naar alle Brusselse openbare scholen. Heel wat scholen reageerden positief en lieten kinderen kleine geschenken en gedichten maken. In 1928 lanceerde ook de Belgische bloemistenbond een Moederdagcampagne, gevolgd door sommige bakkersverenigingen een paar jaar later. In de late jaren dertig werd Moederdag een wijdverspreid gebruik. 

Over heel de wereld worden moeders jaarlijks op een speciale dag gevierd, al verschilt de datum van land tot land. Noorwegen voerde in 1918 als eerste Europees land Moederdag in. Het feest werd echter niet op de tweede zondag van mei, maar op de tweede zondag van februari gelegd. Zweden volgde in 1919, maar ook hier werd gekozen voor een ander tijdstip. In Duitsland werd Moederdag een officiële feestdag in 1923, door toedoen van de Unie der Bloemisten. Tijdens het naziregime kreeg Moederdag een andere, meer conservatieve betekenis. De datum verschoof ook van de tweede zondag van mei naar 30 augustus, de verjaardag van Hitlers moeder. Vanaf 1939 kregen moeders die veel kinderen hadden, op Moederdag een bronzen (4 of 5 kinderen), zilveren (6 of 7 kinderen) of gouden medaille (8 of meer kinderen). Na de oorlog nam Moederdag weer haar oorspronkelijke datum en betekenis aan. Nog steeds worden Duitse moeders op de tweede zondag van mei gevierd met bloemen, kaartjes en cadeautjes. In het Verenigd Koninkrijk valt het feest op de vierde zondag van de vasten, in Frankrijk vieren ze moeder op de laatste zondag van mei en in heel wat andere landen op 8 maart, Internationale Vrouwendag. In Nederland valt het feest op de tweede zondag van mei, net als in vele andere landen als Australië, Brazilië, Letland, Oostenrijk en natuurlijk België. 

Moederdag wordt vooral in huiselijke kring gevierd. Lagereschoolkinderen knutselen in de klas vaak een klein geschenk in elkaar en leren een gelegenheidsgedicht uit het hoofd. Grotere kinderen kopen vaak een cadeautje, terwijl vader meestal voor de bloemen zorgt. Veel moeders krijgen die dag ontbijt op bed terwijl haar huishoudelijke taken door de kinderen worden overgenomen. Die rolomkering verraadt een eerder traditionele opvatting over het takenpakket van de vrouw, wat in sommige kringen op verzet stuit. Ook het commerciële karakter van Moederdag wordt wel eens betreurd. Anna Marie Jarvis zelf verzette zich hevig tegen de commercialisering van ‘haar’ Moederdag, maar ondanks die kritiek blijft het feest wereldwijd populair. Tegenwoordig wordt er ook flexibel met Moederdag omgesprongen wegens de grote diversiteit aan gezinsvormen in onze samenleving. Zo kunnen kinderen uit een nieuw samengesteld gezin zowel aan hun biologische mama als aan de nieuwe partner van hun vader een attentie geven. Kinderen van holebikoppels kunnen bijvoorbeeld een cadeau aan iedere mama (bij lesbische ouders) of aan een meter of oma geven wanneer het gezin uit twee vaders bestaat. De idee achter Moederdag blijft echter dezelfde: iemand in de bloemetjes zetten die een zorgende rol opneemt in het leven van een kind.