Turks huwelijk

Groot feest voor grootse liefde

Turks huwelijk

Auteur: Histories

Rond trouwen bestaan er heel wat gewoonten en tradities. Die kunnen van land tot land erg verschillen. Bij een Turks trouwfeest komen namelijk heel wat tradities kijken, maar om die goed te begrijpen, is het belangrijk om alles in de juiste context te plaatsen. Bovendien spelen rituelen niet alleen een rol bij het huwelijk, maar ook bij wat daaraan vooraf gaat. Zo zijn er drie fasen die voor de bruiloft doorlopen worden, namelijk Kiz isteme, Söz kesme en Nisan: het aanzoek en de ‘goedkeuring’ (toestemming voor de verloving), de belofte en het verlovingsfeest. Daarna kan het grote trouwfeest beginnen!

Het aanzoek

Zowel in Turkije als hier willen veel Turkse jongeren trouwen op de traditionele manier. Sommige mensen denken nog dat Turkse meisjes uitgehuwelijkt worden, maar dat is niet zo. Het kiezen van een partner wordt in Turkije gewoon op een heel andere manier bekeken. Vroeger was het gebruikelijk dat de ouders vanuit hun ervaring en wijsheid een aanstaande partner kozen als hun dochter daarmee instemde. Als het meisje niet akkoord ging met de keuze van haar ouders, dan volgde er geen huwelijk. De ouders zochten uit of iemand uit een goede familie kwam en een goede naam had. Zo kon het zijn dat een jongen en een meisje elkaar nog niet gezien hadden tot de dag waarop het meisje ten huwelijk werd gevraagd. De laatste decennia is dat helemaal veranderd. Jongens en meisjes kiezen tegenwoordig zelf en op voorhand met wie ze willen trouwen en kennen elkaar al goed. Als de ouders van beiden denken dat hun kind met die persoon gelukkig zal worden, steunen zij het huwelijk. 
 
De manier waarop het aanzoek gedaan wordt, is evenwel nog niet veranderd. Binnen de Turkse cultuur is het zo dat het aanzoek dus van de jongen zelf komt, maar dat het zijn ouders zijn die voor hem de hand van het meisje gaan vragen. De jongen zelf is er dan meestal niet bij, maar houdt zich wel paraat. Wel is er altijd een vrouw uit de familie aanwezig, omdat dat meer vertrouwen geeft. Als de ouders van het meisje het huwelijk met die jongen steunen, dan wordt er bij die eerste ontmoeting tussen de ouders vooral gebabbeld en koffie of thee gedronken. Het moet immers niet alleen klikken tussen de jongen en het meisje, maar ook tussen beide ouderparen. De traditie wil dat het meisje bij die gelegenheid de koffie schenkt, zodat haar aanstaande schoonouders kunnen zien hoe behendig ze is. 

Voorbereidingen voor het feest

Verloving

Als de ouders van beide partijen het huwelijk goedkeuren, kan meteen begonnen worden met de praktische voorbereidingen. In de steden wordt bijvoorbeeld meestal een feest gegeven om de verloving aan te kondigen. Dat kan zowel in een feestzaal als bij het meisje thuis zijn. Eerst wordt er gewinkeld: het kersverse koppel gaat in aanwezigheid van familie naar de stad om kleren en ringen uit te zoeken. Die ringen zijn op de verlovingsdag met een rood lint aan elkaar geknoopt. Nadat de imam een paar goede dingen over het koppel heeft gezegd, knipt hij het lintje door en schuiven de aanstaande partners de ring over hun vinger. Tegenwoordig komt het ook meer en meer voor dat het lintje door een broer of een ander familielid van het meisje doorgeknipt wordt. Als aandenken aan het verlovingsfeest krijgen de genodigden een zakje snoep. 

Op het platteland wordt een verloving meestal minder uitgebreid gevierd. Gewoonlijk heeft het feest dan buiten plaats. De gasten worden getrakteerd op Turks fruit en een glaasje limonade en er wordt ge(volks)danst. Heel soms worden de verloving en het huwelijk op dezelfde dag gevierd om de kosten beperkt te houden. 

De bruidsschat

De bruidsschat is een belangrijke traditie, die door buitenstaanders wel eens verkeerd begrepen wordt. Eigenlijk gaat het om een huwelijksgift van de familie van de jongen aan het meisje, waarover onderhandeld wordt tussen de twee families. Meestal bestaat de bruidsschat uit geld, goud of vastgoed. Tegenwoordig wordt vaak een vergoeding voor de ‘melk van de moeder’ gevraagd. Het meisje krijgt dan bijvoorbeeld een gouden armband. De bruidsschat is bedoeld om het meisje te beschermen: als het huwelijk fout loopt, wordt er met de bruidsschat voor gezorgd dat zij beschikt over middelen om zich te redden. 

Bezichtigen van de bruidskist

Een belangrijke traditie is het bezichtigen van de bruidskist. Een Turkse bruid moet haar uitzet laten zien, die al verzameld wordt vanaf haar geboorte. De uitzet zegt iets over de handigheid en kennis van de bruid en over de welstand haar familie. De inhoud van de bruidskist wordt tentoongesteld in de kamer van het bruidspaar. In Turkije is dat gedurende 40 dagen, in Vlaanderen is die periode veel korter. De uitzet bestaat uit allerlei handwerk dat de bruid en haar moeder gemaakt hebben, zoals bijvoorbeeld gehaakte tafelkleden, bedspreien, versierde handdoeken enzovoort. Een deel van de bruidskist wordt als geschenk aan de familie van de jongen gegeven. 

Het hennafeest

Op de dag voor het eigenlijke trouwfeest heeft het hennafeest plaats, een emotioneel gebeuren waarmee de laatste nacht van de bruid in het huis van haar ouders gevierd wordt. Dit feest heet ‘Kina Gecesi’ en is uitsluitend voor vrouwen. Er zijn een heleboel hapjes en muziek en er wordt gedanst. Halverwege het hennafeest komen de moeder, zussen, nichtjes en vriendinnen van de bruidegom langs met henna. De vriendinnen van de aanstaande bruid gaan dan met een kaarsje in de handen in een kring staan en dansen en zingen voor de bruid. Terwijl een familielid van de bruidegom hennatekeningen op haar handen en voeten aanbrengt, draagt de bruid een rode sluier. Als de hennapatronen droog zijn, gaat de sluier af en wordt verder gefeest. 

Handen versierd met henna

De huwelijksplechtigheid

In Turkije trouwen koppels twee keer: voor de wet en voor de imam. In Vlaanderen is het religieus gedeelte van de bruiloft niet verplicht: Je mag ook alleen voor de wet trouwen. De trouw voor de wet heeft op het gemeentehuis plaats, waar het bruidspaar en de getuigen het trouwboek ondertekenen. Bij deze gelegenheid zijn vaak veel gasten, en dan vooral vrouwen, aanwezig. Trouwen voor de imam gebeurt gewoonlijk bij de jongen thuis. De bruidsgift wordt geschonken en aanvaard en er wordt gebeden of voorgelezen uit de Koran. De imam vraagt de bruid en de bruidegom drie keer of ze met het huwelijk instemmen. Deze plechtigheid is gewoonlijk vrij kort. 

Tijdens het trouwfeest en de dagen die eraan voorafgaan, worden de bruid en de bruidegom allebei bijgestaan door iemand die hen begeleidt. Dat kan bijvoorbeeld door mensen uit de familie of door een pasgetrouwd koppel zijn. De vrouw vergezelt de bruid en de man gaat mee met de bruidegom. Deze personen zijn er dus de hele tijd bij en leggen uit wat er moet gedaan worden en wanneer. Ze geven dus steun en bescherming. Meestal blijven deze personen ook na het huwelijk hele goede vrienden van de bruid en de bruidegom. 

Het trouwfeest

Hoe het huwelijk precies gevierd wordt, kan verschillen per regio. Op het platteland wordt het bijvoorbeeld veel buiten gevierd en duurt het feest maar liefst drie dagen. In de steden en bij een Turks huwelijk in Vlaanderen is er gewoonlijk maar één dag feest. Wel verlopen veel zaken op dezelfde manier.

Het rode lint van de bruid

Bij een Turks huwelijk is het de gewoonte dat de bruidegom de bruid met de auto komt ophalen aan het huis van haar ouders. Er wordt samen gebeden dat het koppel lang samen en gelukkig zal zijn en de bruidegom krijgt een handdoek vol noten. De bruid mag het huis niet verlaten vooraleer de vader of een ander mannelijk familielid een rood lint rond haar middel geknoopt heeft. De rode kleur staat voor maagdelijkheid. Traditioneel zal diegene die het lint omknoopt zeggen dat het te kort is. De bruidegom stopt die persoon dan geld toe tot blijkt dat het lint toch past.

Toeterstoet of autokaravaan

Daarna rijden de auto’s in konvooi door de stad. Daarbij wordt voortdurend getoeterd. De bedoeling daarvan is het kwade afschrikken door lawaai te maken. Tegelijk wordt zo ook uiting gegeven aan de feestvreugde. Langs hun parcours kunnen eventueel ‘hindernissen’ opduiken. Zo wordt bijvoorbeeld soms een borstel op straat gelegd. Er moet dan een beetje geld gegeven worden om te mogen doorrijden. Er wordt veel belang gehecht aan het aantal auto’s dat meerijdt in het konvooi, omdat dat iets zegt over hoeveel kennissen de families hebben. Dat sociale aspect is belangrijk omdat mensen dan echt delen in de emoties. Voor het feest worden heel veel mensen uitgenodigd. Voor een Turks trouwfeest in Vlaanderen zijn 1000 à 1500 genodigden zeker niet ongewoon. 

Bruidstaart

Er is ook taart! De bruidstaart wordt meestal pas tegen het einde van de bruiloft aangesneden. Op het platteland is er niet altijd een bruidstaart, maar elders gewoonlijk wel. De bruidstaart wordt door de bruid en de bruidegom aangesneden. Vlak voor het mes over de taart gaat, houdt de zaalverantwoordelijke het tegen en roept hij dat het niet snijdt. Er moet dan papiergeld op de taart geplakt worden tot het mes wel wil snijden.

Boog van gasten en namen op schoenen

De gasten arriveren al voordat het bruidspaar er is. Zij worden door de wederzijdse ouders welkom geheten. Een uur na de aanvangstijd komen dan bruid en bruidegom de zaal in. Zij worden verwelkomd door een rij van gasten die samen een boog vormen. Daar loopt het bruidspaar onderdoor. De bruid draagt vaak tot aan de openingsdans een rode sluier. Die wordt dan door de bruidegom afgenomen, waarna hij de bruid een kus op het voorhoofd geeft. Daarna kan iedereen dansen. Het is bovendien de gewoonte om de namen van de gasten die vrijgezel zijn op de schoenen van de bruid en bruidegom te schrijven. Na al dat dansen zijn er aan het einde van de avond dan heel wat namen weggevaagd. Maar... de vrijgezellen die met hun naam nog op de schoenen staan hebben geluk: Er wordt, net als bij het opgooien van een boeket, geloofd dat zij spoedig daarna zullen trouwen. Op het bruidsfeest wordt naast gedanst ook gezongen en muziek gemaakt en er wordt allerlei lekkers aangeboden om te eten: salades, rijst, fruit, baklava, Turkse thee, en nog veel meer.

Taki

Een belangrijk moment is de aankondiging van de ‘taki’. Dat is het geheel aan juwelen dat de families elkaar schenken. Na de maaltijd wordt de taki tentoongesteld en wordt afgeroepen wie wat geschonken heeft. Na het eten van de bruidstaart en tijdens het dansfeest kunnen de andere gasten hun geschenken geven aan het bruidspaar. Het is belangrijk dat eerst de ouders hun geschenken geven, en daarna de gasten. Een gebruikelijk geschenk is geld. Het bedrag wordt met een microfoon omgeroepen en genoteerd. De gast die dat bedrag geschonken heeft verwacht namelijk wanneer hij/zij (of zijn/haar kinderen) gaat trouwen, dat dan minimaal datzelfde bedrag (terug-)geschonken wordt. Bovendien: Gasten geven geen geld... ze spelden het op de kleding van het koppel. Aan het einde van het feest zijn zij dus letterlijk behangen met hun cadeaus! 

Er wordt nog tot in de nacht gefeest. Daarna gaan de bruid en de bruidegom eerst nog naar het avondgebed en daarna beleven ze samen hun eerste huwelijksnacht.

Meer informatie en verantwoording

Afbeeldingen

De afbeeldingen genummerd op volgorde van boven- tot onderaan de pagina:

  1. (bannerafbeelding) Trouwring en hand versierd met henna. Alex Hudson, 24-08-2020, via: https://unsplash.com/photos/TRKLGj96Ef8
  2. Voorbereidingen voor het feest. Bob van Aubel, 30-06-2020, via: https://unsplash.com/photos/Unl0rNZouFQ
  3. Handen versierd met henna. Deepak Choudhary, 02-09-2020, via: https://unsplash.com/photos/abekCBOjDF0
  4. Turks huwelijk in Göppingen. Dierk Schaefer, CC BY 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by/2.0, via Wikimedia Commons
  5. Versierde auto van de bruid bij een Turks huwelijk. Steven Isaacson from Somerville, MA, USA, CC BY-SA 2.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0, via Wikimedia Commons
  6. Bruiloft in Diyarbekir, May 29, 2015. Mark Lowen, CC BY-SA 4.0 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0, via Wikimedia Commons

Webpagina's

Meer weten?

  • Saban Gök van de Turkse Unie van België (dat is nu “Unie van Actieve Verenigingen” geworden) legde Histories uit hoe een Turks huwelijk gevierd wordt. 
  • Smith, M.W. (2010). The Ethnography of a Turkish Wedding: Symbolic Interaction, Ritualistic Ceremonies and Secularism. International Journal of Diversity in Organisations, Communities & Nations, vol. 9:6, p. 85-94. 
  • Yalçınkaya, E. (2015). Creative Drama Study about Intangible Cultural Heritage: Turkish Wedding Traditions. Creative Education, 6(01), 22. Te raadplegen via: https://www.scirp.org/html/2-6302237_53100.htm