Kleuren zijn er altijd en overal. Permanent zien we kleuren, zijn ermee bezig, ook als we er geen aandacht aan schenken. Bij alles wat we gebruiken, kopen of maken, kiezen we kleuren, gebaseerd op smaak, voorkeur en rationele overwegingen, of puur op basis van conventie, gewoonte of vanzelfsprekendheid.
Kleuren bepalen hoe we kijken, wat we mooi en lelijk vinden, gepast of ongepast, gewoon of verrassend. En aangezien mensen in de loop van de tijd veranderen, zijn ook kleuren, hun belang en betekenis, constant in beweging. Ze zijn cultuur- en tijdsgebonden, en passen zich aan aan de context. Kleuren hebben dus een geschiedenis.
Aangezien (sommige) kleuren in de natuur voorkomen, lijkt het misschien alsof zij ‘vaststaan’. Het gehele kleurenpalet is echter in de loop der tijd zeer veranderd, net zoals de manier waarop zij zijn gemaakt en gebruikt, hun waarde en betekenis. En dus kan en moet ook de geschiedenis van kleuren worden geschreven.
De belangrijkste en bekendste autoriteit op dat vlak is de Franse historicus Michel Pastoureau, die talrijke boeken heeft gewijd aan de geschiedenis van kleuren in het algemeen en aan een reeks afzonderlijke kleuren. Achter die ‘grote’ geschiedenis en overzichten zitten echter tal van kleine geschiedenissen. De alomtegenwoordigheid van kleur en het feit dat zij doordringt tot in de kleinste dingen van het dagelijkse leven, brengen mee dat talloze gevalstudies mogelijk zijn, en noodzakelijk om de geschiedenis van kleuren in al haar rijkdom en complexiteit te kunnen schrijven.
De in dit nummer van Tijd-Schrift verzamelde studies laten zien dat de symbolische werking van kleuren krachtig kan zijn, maar evenzeer meervoudig en contradictorisch, toevallig en veranderlijk. De geschiedenis moet nog grotendeels geschreven worden. Het is interessant en noodzakelijker dat te doen aan de hand van kleine en zeer concrete voorbeelden, in de dagelijkse praktijk en de gebruiken van lokale gemeenschappen.
Inhoud
- Zwarter dan zwart? Historische recepten, ingrediënten en verfprocedures gebruikt bij het zwartverven van textiel in de Zuidelijke Nederlanden, circa 1500-1850
- De werking van zwart en wit. Kleur in Goedaerts Metamorphosis Naturalis
- Honestly! I’m wearing white! Over witte kledij en mode
- Een roze kleedje en een blauw pak. Kleur als gendercode
- De rode vlag doorheen de geschiedenis. De kleur rood
