Communicatie voor erfgoedverenigingen: tips om mee te starten

Weet jij ook niet waar te starten met de communicatie voor je erfgoedvereniging? Organiseer je binnenkort een erfgoedactiviteit, maar heb je geen idee hoe je dit moet promoten? Op deze pagina delen enkele handige vuistregels die jou helpen om jouw erfgoedvereniging in de kijker te zetten.

Tip 1: Duid een communicatieverantwoordelijke aan

Communicatie tips voor erfgoedverenigingen

Zoek een persoon in het bestuur die jullie communicatie wil coördineren. Een communicatieverantwoordelijke staat in voor het goed verloop van de interne en externe communicatie. De interne communicatie beïnvloedt namelijk de externe communicatie. Zo komt het niet goed over als een werkend lid niet op de hoogte is van een activiteit en er geen vragen over kan beantwoorden. Het is belangrijk dat één persoon in de gaten houdt dat iedereen de nodige en correcte informatie krijgt.

Tip 2: Bepaal je doelgroepen

Als je je communicatie en activiteiten afstemt op de wensen en mogelijkheden van een doelgroep, dan bereik je die doelgroep beter. Een doelgroep is een groep individuen die relevante kenmerken gemeen hebben. Je kan het publiek indelen in groepen door rekening te houden met verschillende criteria: geografie (vb. inwoner gemeente), binding met je erfgoedvereniging (vb. leden, bezoekers, …), leeftijd en gezinssituatie (vb. actieve bevolking met kinderen), …

Jouw communicatiemiddelen zullen steeds aangepast moeten worden. Jonge kinderen bereik je op een andere manier dan twintigjarigen. Jongeren zijn dus een te ruime doelgroep. Om specifieke doelgroepen te bepalen waarvoor je een aparte communicatie en aparte activiteiten moet ontwikkelen, combineer je een aantal van bovenvermelde criteria. Om te weten wat die doelgroepen willen, maar ook om te weten hoe je ze best kan bereiken, is het interessant om een bevraging te organiseren.

Bepaal welke doelgroepen prioritair zijn voor de vereniging. Sta positief tegenover die doelgroepen. Het is geen goede start om al bij de aanvang ervan uit te gaan dat jongeren geen interesse hebben. Als jongeren niet participeren is dat niet meteen omdat ze geen interesse hebben. Misschien bereikt jouw erfgoedvereniging ze niet, door bijvoorbeeld verkeerde communicatiekanalen te gebruiken.

Tip 3: Formuleer concrete doelstellingen

Formuleer duidelijk hoeveel personen uit de doelgroepen je tegen wanneer wilt bereiken.

Voorbeeld: ‘Tijdens de tentoonstelling over de geschiedenis van het onderwijs in gemeente X willen we minimum twee klassen uit de lagere scholen van X op een kwalitatieve manier laten participeren.’

Zorg ervoor dat het realistische doelstellingen zijn.

Tip 4: Bepaal je boodschap

Kies het onderwerp waarover je wil communiceren: je organisatie, een dienst, een activiteit... Stel eerst een boodschap op voor je de vorm kiest waarmee je de boodschap zal verspreiden. Een communicatieboodschap gebruikt argumenten om je publiek te overtuigen om op je aanbod in te gaan. Pas de boodschap aan naargelang de doelgroep.

Test de boodschap ook eens uit bij de doelgroep in kwestie. Komt de boodschap goed over? Verstaan ze wat je wil zeggen?

Tip 5: Stem je communicatie en activiteiten af op jouw doelgroep

Je kan vijf marketinginstrumenten inzetten om je doelgroepen te bereiken en om je doelstellingen te verwezenlijken. Het gaat om de vijf p’s: product, plaats, prijs, personeel en promotie.

Product

Het kernproduct is de essentie van wat je te bieden hebt. Voor jouw erfgoedvereniging is dat bijvoorbeeld een tentoonstelling, een lezing, een opendeurdag, het educatief beleid, rondleidingen, … Het uitgebreid product verwijst naar extra voorzieningen zoals winkel, café en toiletten.

Stem je product af op de wensen en verwachtingen van je doelgroep. In een tentoonstelling kan je bijvoorbeeld replica’s van voorwerpen plaatsen die betast kunnen worden door kinderen. Je kan ook een aparte verhaallijn voor kinderen uitwerken op hun ooghoogte.

Om tegemoet te komen aan de doelstelling om minimum twee klassen uit de lagere school te laten participeren, kan je specifieke rondleidingen voor kinderen uitwerken of een speurtocht voor kinderen ontwerpen. Voor het bereiken van een bepaalde doelgroep kan je aanbod ontwikkelen dat hen aanspreekt. Zo kan je met jongeren een project mondelinge geschiedenis opstarten of ze helpen bij de start van hun stamboomonderzoek.

Als je een breder publiek wil bereiken, kan je samenwerken met andere lokale verenigingen. Hun leden worden zo op de hoogte gebracht van het bestaan van je erfgoedvereniging. Je kan bijvoorbeeld de lokale duivenvereniging inschakelen om een historisch overzicht uit te werken van de duivensport in de gemeente. Je kan je vereniging ook eens komen voorstellen op een vergadering van andere socio-culturele verenigingen in de gemeente. Samenwerken met scholen is ook interessant. Door lagereschoolkinderen hun grootouders te laten interviewen over een bepaald onderwerp en met dit materiaal een tentoonstelling op te zetten, bereik je niet alleen de kinderen, maar ook de ouders, grootouders en andere familieleden die naar de tentoonstelling komen kijken.

Plaats

Ben je goed bereikbaar met het openbaar vervoer? Is er parking voorzien? Ben je herkenbaar voor het publiek? Hangen er bijvoorbeeld vlaggen? En hoe zit het met de beschikbaarheid? Is jouw vereniging toegankelijk als de doelgroep tijd heeft?

Prijs

Prijzen kan je gebruiken om verschillende doelgroepen aan te spreken. Kwetsbare groepen kan je bijvoorbeeld tegemoetkomen.

Je houdt best de psychologische drempel om deel te nemen aan jouw activiteit zo laag mogelijk. Het kan hier ook over een materiële drempel gaan. Niet iedereen kan bijvoorbeeld goed werken met internet. Hou hier rekening mee bij je communicatie.

Personeel

De p van personeel verwijst naar je dienstverlening. Dit kunnen ook vrijwilligers zijn. Je zorgt er best voor dat je publiek de service krijgt die het verwacht. Een tevreden iemand zal zijn ervaring met anderen delen en voor gratis mond-tot-mondreclame zal zorgen.

Promotie

Wanneer je jouw activiteiten wil promoten, start je best door na te denken over je imago en identiteit. Het imago is het beeld dat het publiek heeft van je vereniging. De identiteit is de manier waarop je vereniging zichzelf ziet. Vaak stemt dit niet overeen en moet je het imago veranderen en aanpassen aan de identiteit. Dit kan je o.a. doen door een passende huisstijl te gebruiken.

Bedenk drie trefwoorden die je vereniging moeten typeren (bijvoorbeeld: degelijk, dynamisch en gespecialiseerd). Zorg voor een tof logo, uniforme huiskleuren en lettertype, passend bij de drie trefwoorden. Probeer deze huisstijl zo veel mogelijk in je communicatie te verwerken, zo zorg je voor meer zichtbaarheid en herkenbaarheid bij je doelgroepen.

Je kan drie doelgroepen inzetten om je activiteiten te promoten:

Pers

Denk na over relevante media voor je erfgoedvereniging. Stuur een persbericht om hen op de hoogte te brengen van jullie activiteiten. Journalisten hebben graag een tekst die ze meteen kunnen publiceren. Als je jouw activiteit samen met een anekdote of een verhaal met nieuwswaarde bekend maakt, heb je meer kans op publicatie.

Interessante perskanalen voor erfgoedverenigingen zijn:

lokale reclameblaadjes
de Streekkrant
lokale nieuwspagina’s in kranten
de plaatselijke radio en tv
het parochieblad

Voer je activiteiten ook altijd in op de UiTdatabank.

Politiek

Lokale politici zijn belangrijk voor veel erfgoedverenigingen en lokale musea. Informeer hen over de ontwikkelingen van jouw verening.

Publiek

Om de werking en activiteiten bekend te maken zijn er heel wat communicatiemiddelen die je kan aanwenden. Begin bij je eigen leden: communiceer je activiteiten in je eigen tijdschrift of nieuwsbrief. Vergeet ook zeker niet de leden zonder internet of e-mailadres.

Onderschat het belang van persoonlijke contacten niet. Ga langs bij de lagere scholen die je wil bereiken met een specifieke rondleiding voor kinderen en spreek de directeurs en leraars persoonlijk aan.

Door samen te werken met de gemeente kan je via de website van de gemeente en het gemeenteblad bekendheid verwerven. Door mee te doen aan grote publieksmanifestaties als de Erfgoeddag en de Open Monumentendag krijg je publiciteit in de brochures en op de websites van deze evenementen. Je kan ook inspelen op lokale activiteiten en bijvoorbeeld tijdens de dorpskermis een tentoonstelling organiseren.

Om de activiteiten bekend te maken in de eigen regio kan je er ook voor kiezen een flyertje in alle brievenbussen van de gemeente te verspreiden. Ga langs bij bakkers, beenhouwers, krantenwinkels, dokterspraktijken en in de bibliotheek en vraag of je daar je flyer mag achterlaten.

Mond-tot-mond reclame werkt altijd het beste. Als je vaste data hanteert, bijvoorbeeld voor de jaarlijkse tentoonstelling, dan worden deze data beter onthouden.

Tot slot is het is belangrijk om zo divers mogelijke kanalen te zoeken om jouw activiteit bekend te maken. Hoe vaker mensen iets zien, hoe beter ze het onthouden.

Tip 6: Bepaal het budget

Ga na welke kosten er aan jouw communicatie afhangen. Bekijk of deze kosten te dragen zijn door de vereniging. Anders moet je andere keuzes maken. Het is niet omdat jouw vereniging bijna geen budget heeft dat er geen goede externe communicatie kan gevoerd worden.

Tip 7: Maak een draaiboek

In dit communicatiedraaiboek lijst je op wat er moet gebeuren, wanneer dit moet gebeuren en wie voor elke taak verantwoordelijk is.

Tip 8: Evalueer

De laatste, maar misschien wel belangrijkste stap is de evaluatie van je communicatie. Ga hierbij na of je doelstellingen (tip 3) zijn bereikt. Bekijk wat er goed gelukt is en wat er misschien beter kan. Wees kritisch en stel je doelen bij wanneer nodig.

Creatief met erfgoed: op zoek naar ideeën om cultureel erfgoed te presenteren

Tijdens Erfgoeddag 2012 werden maar liefst 800 verschillende activiteiten georganiseerd. Echter, wanneer we inzoomen op het type activiteit, dan blijkt dat precies de helft daarvan tentoonstellingen en rondleidingen zijn. Wanneer we ook lezingen, publicaties en film- of multimedia-presentaties meerekenen, dan zitten we al snel aan een flinke 60% van de activiteiten. Anders gesteld: 3 op 5 activiteiten mogen we vanuit hun werkvorm bekeken als ‘klassiek’ beschouwen. Klassiek in de betekenis van ‘zoals gebruikelijk’ en ‘conventioneel’. Waarom zouden we ook experimenteren met werkvormen tijdens evenementen? Of waarom zouden we meer creativiteit in onze structurele activiteiten brengen? Waarom zouden onze tentoonstellingen en rondleidingen aan verfrissing toe zijn? Het antwoord kan nochtans eenvoudig zijn: dromen we er immers allemaal niet van om een passie-voor-het-leven aan te wakkeren bij net die ene bezoeker? Of om de meest onverschillige passant te laten opkijken en naar adem te doen happen?...

Dit artikel is een onverbloemd pleidooi voor meer variatie in gehanteerde werkvormen in de publieksgerichte activiteiten in het cultureel erfgoedveld. Moeten we dan al onze ‘klassieke’ activiteiten loslaten? Zeker niet. Maar laat ons beetje bij beetje verkennen wat allemaal tot de mogelijkheden behoort.

De bijlage van dit artikel vind je hier.

Eerder verschenen in "Bladwijzer 8: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen augustus 2013"

Crowdfunding: hoe zorg je ervoor dat het publiek mee investeert in jouw erfgoedproject?

Bladwijzer 21: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen december 2017 • 21

Crowdfunding of publieksfinanciering is vandaag de dag een van de meest succesvolle manieren om projecten op een alternatieve manier te financieren. Steeds vaker hoor je van erfgoedprojecten die financieel mogelijk werden gemaakt door giften van een breed publiek. Bovendien zijn er veel meer voordelen aan verbonden dan enkel het kostenplaatje: crowdfunding kan er namelijk voor zorgen dat het publiek zich nauwer betrokken gaat voelen bij het erfgoed dat je beheert. Een win-winsituatie dus.

Maar hoe begin je eraan? Welke soort projecten hebben doorgaans kans op slagen? En zijn er ook nadelen verbonden aan een crowdfundingsactie? Om aan al deze vragen een antwoord te bieden werd er binnen de reeks ‘Erfgoed in de Praktijk’ in het voorjaar van 2017 een vorming rond crowdfunding georganiseerd. Hiervoor werd beroep gedaan op de initiatiefnemers van Growfunding (www.growfunding.be), een succesvol platform dat sociale crowdfundingsprojecten in de regio Brussel begeleidt maar ook allerhande vormingen aanbiedt. Dit artikel is een weerslag van deze vorming.

De gevolgen van Corona

De impact van corona op een ‘Buurten met erfgoed’-traject

De impact van corona op Erfgoeddag

De impact van corona op schuttersgilden

Diversifiëren: verslag van de studiedag Heemkunde Actueel II

Bladwijzer 7: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen april 2013 • 07

Diversifiëren is niet meteen het makkelijkste thema. Toch hebben heemkringen die ‘over het muurtje’ durven kijken heel wat te winnen. Dit was althans de boodschap die Heemkunde Vlaanderen op de studiedag ‘Heemkunde Actueel II’ (17 november 2012) bracht. Tijdens deze jaarlijkse expertise-deling wisselen vrijwilligers en professionelen uit de cultureel-erfgoedsector ervaringen en standpunten uit. Dit jaar stond het thema ‘diversifiëring van het heemkundig landschap’ centraal. De inspirerende voorbeelden die tijdens twee plenaire lezingen en drie parallelle thematische workshops werden belicht, bewezen alvast dat diversifiëren op heel wat manieren in de praktijk kan worden gebracht.

Educatief erfgoedaanbod bekend maken bij leerkrachten via KlasCement

Educatieve posters over metaaldetectie in Vlaanderen: goede praktijken & tips over reinigen en bewaren

Educatieve posters over metaalvondsten uit verschillende tijdsperiodes

Organiseer je een evenement rond metaaldetectie? Wil je schoolkinderen iets bijleren over archeologie in onze streken? Of wil je basisinformatie meegeven aan een beginnend metaaldetectorist? Met deze drie posters helpen we jou op weg om de basisinformatie in een notendop mee te geven.

De verschillende posters beschrijven de meest voorkomende vondsten in Vlaanderen uit drie verschillende tijdsperiodes – de klassieke oudheid, middeleeuwen en nieuwe & nieuwste tijd - en helpen jou om deze informatie op een makkelijke, heldere manier over te brengen aan geïnteresseerden.

Download de PDF en ga aan de slag!

Een goed advies is goud waard – Lokale erfgoedraden in Vlaanderen

Bladwijzer 15: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen december 2015 • 15

In het vorige nummer van Bladwijzer kondigden we het al aan: vanaf dit najaar verschijnt in elke aflevering een bijdrage over lokale erfgoedraden in Vlaanderen. Via concrete tips, goede praktijkvoorbeelden en interviews met interessante sterkhouders hopen we leden van erfgoedraden te inspireren, te enthousiasmeren en te versterken. Want goed advies over lokaal erfgoed kan wel degelijk een verschil maken.

Zo trok de erfgoedraad van Borgloon in 2013 aan de alarmbel: als er niet snel iets gebeurde, zou de stoomstroopfabriek, beroemd dankzij een overwinning in De Monumentenstrijd in 2007, reddeloos verloren zijn. De gemeente had immers een aantal maanden daarvoor beslist dat er geen geld meer was voor de restauratie van de fabriek. De acties van de erfgoedraad hadden effect: mede door het voortdurend op de agenda plaatsen van dit heikele dossier, er steeds weer opnieuw aandacht voor te vragen en te wijzen op de toekomstmogelijkheden voor dit unieke stuk industrieel erfgoed werd de stoomstroopfabriek terug opgepikt. Recent werden de investeringsplannen herbekeken, budgetten voorzien en in een concrete aanbesteding gegoten. Als alles goed gaat zullen de werken in het voorjaar van 2016 van start kunnen gaan.

Dit succesverhaal bewijst dat het kan: als erfgoedraad het erfgoedbeleid van je gemeente mee bepalen en zo het lokale erfgoed bewaren en overdragen naar de volgende generatie. Maar adviseren loopt niet altijd van een leien dakje. Sommige erfgoedraden hebben het zo druk met het organiseren van allerhande erfgoedactiviteiten dat ze nauwelijks aan hun werkelijke opdracht, advies formuleren, toekomen. Andere adviesraden formuleren wel adviezen, maar de gemeente lijkt doof te blijven voor hun aanbevelingen. Wat is precies het probleem en hoe kan je als lokale erfgoedraad een sterk advies uitbrengen dat een gemeentebestuur niet zomaar naast zich neer kan leggen? In dit artikel proberen we een antwoord te zoeken op deze vragen.

Een heemkundige website maken met WordPress

Bladwijzer 11: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen augustus 2014 • 11

Er bestaan talloze manieren om een website te bouwen. Wie hiermee niet vertrouwd is, heeft waarschijnlijk nog nooit van WordPress gehoord. Maar als je wat opzoekwerk hebt verricht om een website te bouwen, dan is de kans groot dat ook het WordPress-platform ergens opdook. Dat is geen toeval: van het totaal aantal websites wereldwijd draait in 2014 ongeveer 22 procent op deze software. In dit artikel gaan we na hoe dit succes te verklaren is en begeleiden we je bij de eerste stappen om je eigen website op te bouwen en online te zetten.

Een sterk verhaal op Facebook, dat breng je zo

Erfgoededucatie voor jongeren? Een cursustraject voor erfgoedaanbieders

Bladwijzer 17: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen augustus 2016 • 17

Met deze cursus wilden we erfgoedorganisaties en erfgoedwerkers overtuigen dat een vruchtbare uitwisseling tussen de erfgoedsector en het secundair onderwijs zeker mogelijk is en niet ingewikkeld hoeft te zijn. Meer nog, de cursus wilde handvesten aanbieden om – met vaak kleine maar haalbare stappen – een werking te initiëren, te verfijnen of verder te ondersteunen. Als lerarenopleider, gidsen-opleider en zelfstandig consulent in de erfgoedsector was het een bijzonder aangename opdracht om dit inzicht te verschaffen. Dit gebeurde door met de organisaties boeiende gesprekken aan te knopen over het vormen van jongeren, door werkvormen uit te testen en door zelf aan de slag te gaan. Gaandeweg ontdekten de deelnemers dat werken met jongeren als doelgroep diepzinnig, betekenisvol en bijzonder leerrijk kan zijn.

Alhoewel dit artikel zeker geen transcriptie wil vormen van de gegeven cursus(momenten), geven we de lezer toch graag enkele ankerpunten mee, die ook in de cursus aan bod kwamen. Op die manier wordt het een neerslag van handvesten die ook aan de organisaties werden aangereikt om zelf aan de slag te gaan met erfgoededucatie voor jongeren.

Filmpjes in de erfgoedpraktijk

Ga digitaal met je (erfgoed)verhaal!

Bladwijzer 14: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen augustus 2015 • 14

We kunnen er onmogelijk aan ontsnappen dat onze maatschappij aan een snel tempo digitaliseert. Reeds meer dan de helft van de Vlamingen heeft een smartphone of een tablet. Hiermee liggen we nog ver onder het Europese gemiddelde (ongeveer 70 procent) maar het geeft toch aan dat de digitale informatiedragers steeds meer deel van ons dagelijks leven beginnen uitmaken. Stellen dat ook de erfgoedsector hieraan onderhevig is, is een open deur intrappen. De nieuwe technologieën en hun toepassingen worden dan wel vooral ingezet in de profit marketing, toch is het vooral de erfgoed- en toerismesector die het meeste gediend is met deze nieuwe technologieën. Ze zijn er bijna voor gemaakt. En dat is ook het geval voor wat betreft digital storytelling, of in andere woorden: het vertellen van verhalen aan de hand van de hedendaagse multimediale technieken en digitale kanalen.

Marketeers bijten soms de tanden stuk op het verzinnen en ensceneren van goede verhalen om hun producten op authentieke wijze te promoten. Erfgoed heeft dat probleem gelukkig niet. Ons erfgoed staat bol van grote en kleine verhalen. Dankzij digital storytelling kunnen we bezoekers de verhalen echt laten beleven in en rond onze musea, archiefinstellingen, monumenten, steden of regio’s. De stap naar digital storytelling is echter lang niet voor iedere erfgoedorganisatie evident. Erfgoedbeheerders zien dikwijls de enorme mogelijkheden en voordelen van digital storytelling, maar blijven toch vaak zitten met de vraag hoe ze eraan kunnen beginnen.

Met dit artikel willen we graag een eerste aanzet geven om te starten met digital storytelling. Het is de neerslag van de sessies ‘Ga digitaal met je erfgoedverhaal’ die dit voorjaar in alle Vlaamse provincies werden georganiseerd in het kader van de ‘Erfgoed in de Praktijk’, een laagdrempelige vormingsreeks die de deelnemers helpt bij de organisatie van hun activiteiten tijdens erfgoedevenementen als Erfgoeddag, Open Monumentendag en Open Kerken Weekend. De partners van ‘Erfgoed in de Praktijk’ zijn Familiekunde Vlaanderen, FARO, Heemkunde Vlaanderen, Herita en Stichting Open Kerken.

Goed schrijven gebeurt niet zomaar

Bladwijzer 20: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen september 2017 • 20

Tegenwoordig heeft bijna elke lokaal erfgoedorganisatie wel een kanaal waarmee het online communiceert naar haar publiek. Blogplatformen en sociale media zorgden ervoor dat het internet toegankelijker werd en dat vele technische drempels wegvielen. Hierdoor kon de aandacht meer gaan liggen op de inhoud die erop gepubliceerd wordt.

Maar wat bedoelen we precies wanneer we spreken over schrijven voor het web? Onlinetoepassingen, van een eigen website tot Wikipedia of sociale media, bestaan in allerlei soorten en maten en elk van hen vereist andere technieken om een tekst te schrijven. Logisch toch?

Er zijn verschillende factoren waarmee je rekening moet houden: hoe geef je een goede structuur aan je tekst? Wat is je doel? Wat zijn de redactionele richtlijnen van het medium waarvoor je schrijft? Wie zijn de lezers en hoeveel tijd hebben ze? Met welke technische elementen moet je rekening houden? Deze en andere vragen werpen telkens een nieuw licht op het vormgeven van je uiteindelijke tekst.

Heemkring Oostkamp is eerste heemkundige kring met crowdfundingsproject op Geef om Erfgoed-platform

Hoe maak je een digitaal (erfgoed)filmpje?

Bladwijzer 23: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen september 2018 • 23

Met een filmpje promotie maken voor een activiteit, een erfgoedobject in de kijker zetten of een oud filmfragment in een nieuw digitaal jasje gieten: klinkt leuk. Maar... hoe begin je eraan? In dit artikel overlopen we hoe je eenvoudig een verhaal kan ontwikkelen, welke materialen en welke toepassingen je kan gebruiken om te filmen en hoe je filmpjes kan publiceren op het internet.

Platformen zoals YouTube zijn razend populair bij jongeren tussen 18 en 34 jaar en genereren elke dag miljarden uren aan weergaven. Filmpjes over erfgoed zijn er echter nog zeldzaam. Nochtans is filmpjes maken niet zo moeilijk meer. Want zeg nu zelf, als die snotneuzen dat kunnen...

In het voorjaar van 2018 organiseerden de partners van Erfgoed in de Praktijk een starterscursus waarin de deelnemers leerden welke mogelijkheden er zijn om zelf de eerste stappen te zetten om een filmpje te maken. Dit artikel is een neerslag van de inhoud van deze cursus die ook werd aangevuld met de vele tips en adviezen die we meekregen van de deelnemers.

Hoe organiseer ik sociale en toegankelijke erfgoedactiviteiten?

Bladwijzer 20: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen september 2017 • 20

Bovenstaande titel was de titel van een vorming binnen de reeks 'Erfgoed in de praktijk' tijdens het najaar van 2016. Maar over wie gaat het als we denken aan 'sociaal' en 'toegankelijk'? Hoe maken we een erfgoedverhaal voor iedereen? Mensen in kwetsbare situaties blijken weinig tot niet aan erfgoed te participeren. Voor welke kwetsbare mensen willen en kunnen we werken? Deze groepen zijn erg verscheiden, daarom werd in de vorming de focus gelegd op mensen in armoede. Hoe sluiten we hen in, in plaats van uit? Hoe ontginnen we dit potentieel? En wat kunnen erfgoedorganisaties voor hen betekenen?

Hoe organiseer je een gezinsvriendelijke erfgoedactiviteit?

Verschillende studies toonden reeds aan dat de kans op cultuurparticipatie bij volwassenen veel groter is wanneer zij al op jonge leeftijd deelnemen aan culturele activiteiten. Uit de analyse van de cijfers van de participatiesurvey 20141 blijkt bovendien dat cultuuractieve ouders hun kinderen (vooral kinderen uit de leeftijdsgroep 6 -12 jaar) ook frequent meenemen naar culturele activiteiten. 2 Steeds meer culturele instellingen zetten dan ook in op activiteiten voor gezinnen met kinderen: spelkoffers, gezinsparcours en speurtochten in musea, gezinsvoorstellingen op zondagnamiddag in cultuurcentra, theaterstukken met een dubbele bodem en verhaallijn voor zowel ouders als kroost.

Om lokale erfgoedorganisaties en deelnemers aan erfgoedevenementen als Erfgoeddag, Open Monumentendag en Open Kerkendagen te helpen bij de organisatie van hun eigen gezinsvriendelijke activiteit werd in het najaar van 2015 in alle Vlaamse provincies de vormingsavond ‘Kinderen Toegelaten’ ingericht. Die vormingen, begeleid door Chris Ferket van Mooss vzw, werden georganiseerd in het kader van ‘Erfgoed in de Praktijk’, een laagdrempelig vormingsinitiatief van Familiekunde Vlaanderen, FARO, Heemkunde Vlaanderen, Herita en Stichting Open Kerken. Tijdens de sessies stonden de deelnemers onder andere stil bij volgende vragen: hoe ziet een gezin anno 2016 eruit? Wat zijn hun noden en wensen? Hoe kan je jouw erfgoed aantrekkelijk voorstellen aan families? Hoe verzin je een origineel intergenerationeel aanbod? Hoe begeleid je dit? Hoe promoot je jouw gezinsactiviteit? Dit artikel is een neerslag van die vorming en bevat een heleboel concrete ideeën en tips om zelf aan de slag te gaan.

Eerder verschenen in "Bladwijzer 16: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen april 2016"

Hoe zet ik mijn erfgoedactiviteit in de kijker? 3 tips voor een vlotte, heldere tekst

Stel: je hebt maandenlang gewerkt aan een interessante, publieksgerichte activiteit. Je hebt nagedacht over het thema, in je collectie gespeurd, partners gezocht en je verhaal in een pakkende presentatie gegoten. Nu rest er je nog één ding: je activiteit promoten. En daarbij hoort een communicatieplan dat je communicatieve acties en de bijhorende timing oplijst. Een belangrijk deel van je plan zal bestaan uit tekstmateriaal. Dat plaats je op je website, in nieuwsbrieven, in je ledentijdschrift, op de blog van je stad of gemeente en op andere budgetvriendelijke promotionele kanalen.

Wij helpen je alvast op weg met tips om je teksten te laten overtuigen.

Voor wie?

Eerst en vooral: denk na voor je begint te schrijven. De ene lezer is de andere niet. Stel jezelf een paar vragen: wie is je (potentiële) lezer en hoeveel weet die persoon af van het onderwerp waarover je zo meteen gaat schrijven? Empathie (of inlevingsvermogen) kan je hierbij helpen. Maar – tip 1 – denk als een verkoper : wat zou je lezer kunnen interesseren in jouw aanbod dat hen aanzet tot een bezoek? Lijst je ‘verkoopsargumenten’ op: je activiteit is ab-so-luut niet te missen want …

Als je je lezer de belofte voorhoudt van een onvergetelijk bezoek moet je er wel over waken dat je je belofte ook daadwerkelijk houdt. Wees realistisch – en toch ook weer niet te bescheiden. Je activiteit mag best gezien worden!

Schrijven hoeft niet complex te zijn

Tip 2: Hou je tekst simpel. Vermijd archaïsche taal, lange aanlopen, barokke constructies en neven- en bijzinnen. Stroeve of langdradige zinnen kunnen bij het keuzemoment van een potentiële bezoeker van doorslaggevend belang zijn.

Zoek naar het juiste evenwicht tussen informeren en werven. Daarbij kan je vele taalregisters hanteren. Belangrijk is wel dat je binnen eenzelfde tekst dezelfde toon gebruikt. Ga aan de slag met actieve, heldere zinnen die de aandacht van lezer grijpen en vasthouden. Je vermijdt best:

Passiefconstructies: zinnen met worden, kunnen, zullen, mogen, …
Naamwoordconstructies: het gebruiken van, de beleving van, het aanschaffen van, …
Ingewikkeld jargon
Woorden die je taal verzwaren: derhalve, gezien, ten gevolge, wat betreft, …
Holle uitdrukkingen: iedereen weet, steeds meer, …

Schrijven is ook … ordenen

Begin met het belangrijkste: waarom moet iemand precies je activiteit bezoeken? Beloof een onvergetelijk bezoek, een nieuwe kijk op je collectie, een verrassend verhaal, een primeur, een blik achter de schermen, … Spreek daarbij je lezer aan, stel hen vragen. Dat houdt je lezer bij de les. Ook hier gelden de klassieke verkoopstechnieken. Tip 3: probeer de aandacht van je lezer te vatten en wek hun belangstelling. Zorg dat je lezers het antwoord vinden op hun vragen en dat ze vervolgens actie ondernemen. Dat laatste kan bijvoorbeeld een vraag om bijkomende informatie zijn, een bezoekje aan je website of zelfs een deelname aan je activiteit.

Ben je klaar met je tekst? Lees hem dan luidop voor. Voel je ergens een kink in de kabel? Begin dan opnieuw, door bijvoorbeeld de volgorde van de zinnen om te draaien of de eerste zin te herschrijven. Wees kritisch voor jezelf. Vraag anderen je tekst na te lezen en laat je tekst eventueel een paar dagen rusten. Wie zei ook alweer dat schrijven schrappen is? Veel succes!

Nog enkele nuttige links

Schrijfcursussen op maat van Creatief Schrijven vzw
Team taaladvies is de taaladviesdienst van de Vlaamse overheid. Team taaladvies geeft voor het Nederlands advies over spelling, woordgebruik, grammatica, uitspraak, tekstconventies zoals titulatuur en adressering, formulering en stijl: www.taaltelefoon.be
Taaladvies: www.taaladvies.net
Woordenlijst Nederlandse Taal – het ‘Groene Boekje’ online: www.woordenlijst.org

Deze tekst is gebaseerd op het verslag van de werkwinkel ‘Zet je activiteit in de kijker! Hoe bondig en boeiend communiceren?’ van Roel Daenen (FARO) in Binnenkrant nr. 4 van 2008.

Inspirerende Erfgoedpraktijken – Aflevering 1: Heemkundige Kring Wissekerke zorgt voor verbinding tijdens corona met Courantje

Passie voor Vlaamse archeologie

Metaalstrijd op PlattelandsTv

Kijktip!
Benieuwd hoe metaaldetectie er in de praktijk aan toegaat? Ontdek het vanaf 18 juni op PlattelandsTv! Gedurende vijf afleveringen zoeken twee teams metaaldetectoristen naar de meest unieke vondsten op verschillende locaties in Vlaanderen. Historici geven meer duiding en helpen bij het determineren van de vondsten. Tijdens de afleveringen worden de regels van de kunst toegepast. Wat dit precies inhoudt, kan je terugvinden op de website van het Agentschap Onroerend Erfgoed. Zo moet je onder meer een erkenning hebben en dien je je vondsten te melden. Op die manier wordt de kennis over ons verleden steeds een stukje groter.

Bekijk alvast de trailer!

Promoot je activiteit

Bladwijzer 9: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen december 2013 • 09

Het succes van een promotiecampagne kan je niet op voorhand voorspellen en dat zorgt voor veel vraagtekens bij wie zijn activiteit zo efficiënt en effectief mogelijk in de kijker wil stellen. We kunnen je meteen geruststellen: veel geld en middelen zijn absoluut geen garantie voor een succesvolle promotiecampagne. Zowel communicatieprofessionals als vrijwilligers in een vereniging moeten continu experimenteren en pas achteraf kan de balans worden opgemaakt.

Wie ooit al problemen heeft ondervonden bij het voeren van promotie, hoeft zich geen zorgen te maken. Het kan de beste overkomen. Toch zijn er enkele elementen waar je op voorhand rekening mee kan houden en die jouw kans op succes gevoelig verhogen.

Daarom organiseerden Familiekunde Vlaanderen, FARO, Herita, Stichting Open Kerken en Heemkunde Vlaanderen in samenwerking met Cultuur-Net Vlaanderen in 2013 een vorming over het promoten van activiteiten voor lokale erfgoedverenigingen. Of hoe je met een klein budget toch een zo groot mogelijk publiek kan bereiken.

Publieksfeedback: verhoog de kwaliteit van jouw erfgoedactiviteiten

Bladwijzer 23: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen september 2018 • 23

Publieksbevraging, waarom zou je dat doen? Zoiets vraagt toch veel tijd. Je moet op voorhand vragenlijsten opstellen en je moet zorgen dat je mensen hebt om de vragenlijsten af te nemen van je publiek. Want als je deelnemers gewoon een blad meegeeft, krijg je toch niets terug. En achteraf moet je de feedback die je kreeg ook nog eens verwerken of het blijft dode letter.

Wel, het hoeft niet zo zwaar te zijn! En er zijn genoeg redenen om je publiek te vragen hoe zij je activiteiten ervaren. Wil je meer kunnen denken vanuit je publiek bij het organiseren van activiteiten? Wil je de kwaliteit van je activiteiten verbeteren? Wil je prikkels om als vereniging eens buiten de vaste kaders te denken? Of misschien droom je er wel van om de dialoog te kunnen aangaan met je publiek, maar lijkt dat een ver-van-je-bed-show? Het zijn allemaal motivaties om eens na te denken over het bevragen van je publiek én er zijn heel wat verschillende manieren om ermee aan de slag te gaan. Ook met weinig mensen, middelen en tijd!

In dit artikel loodsen we je langs enkele voorbeelden en manieren om met publieksbevraging in dialoog te gaan. Pik eruit wat voor jouw vereniging kan werken.

Sociale media: een inleiding voor heemkringen

Bladwijzer 2: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen augustus 2011 • 02

Vandaag kan je geen krant of tijdschrift meer openslaan of er wordt over ‘sociale media’ geschreven. Blogs, Facebook en Twitter maken of kraken het nieuws. Sommigen beweren dat een nieuwe vorm van communicatie onze richting uitkomt. Een enkeling vergelijkt Facebook-baas Mark Zuckerberg al met Gutenberg.

Maar wat kunnen sociale media betekenen voor heemkringen? Op welke manier kan je het draagvlak voor heemkunde in jouw gemeente, stad of dorp vergroten? Wat kan je met Facebook en wat niet? Is een blog een goed idee en hoe kan je dat dan het beste aanpakken? Hoe schrijf je over heemkunde in 140 Twitter-karakters?

Op 7 juni 2011 organiseerde Heemkunde Vlaanderen in Lier een workshop over sociale media voor heemkringen. Docent Jan Seurinck* wijdde er een twintigtal geïnteresseerde heemkundigen in in de geheimen van de sociale media. Dit artikel is gebaseerd op de uiteenzetting van deze workshop.

Storytelling voor erfgoedverenigingen – Tip #1

Storytelling voor erfgoedverenigingen – Tip #2 (video)

Storytelling voor erfgoedverenigingen – Tip #3

Vondstfotografie: Hoe kan je je metaalvondsten fotograferen?

Vrijwilligers rekruteren voor lokale erfgoedverenigingen

Bladwijzer 1: wegwijs met Heemkunde Vlaanderen - mei 2011 • 01

Van november 2010 tot april 2011 konden lokale erfgoedorganisaties in alle provincies de cursusavond ‘Ook op zoek naar witte raven? Vrijwilligers rekruteren voor lokale erfgoedverenigingen’ volgen. Deze avonden, die ingericht werden door Heemkunde Vlaanderen en het Forum voor Erfgoedverenigingen, bestonden uit een interactieve voordracht van Koen Vermeulen van het Steunpunt voor Vrijwilligerswerk en rondetafelgesprekken waar lokale erfgoedverenigingen met een goed rekruterings- en medewerkersbeleid hun expertise deelden en in gesprek gingen met de andere deelnemers om ervaringen uit te wisselen en samen oplossingen te bedenken.

De vragen die centraal stonden tijdens de avondcursussen waren: Hoe kan ik nieuwe vrijwilligers rekruteren voor mijn erfgoedvereniging? Hoe kan mijn bestuur verjongen? Waar moet ik hierbij op letten? Hoe moet ik een goed medewerkersbeleid voeren zodat de nieuwe vrijwilligers ook blijven komen? Voor de erfgoedverenigingen die niet konden deelnemen, maar nog steeds op zoek zijn naar nieuwe witte raven om hun vrijwilligersploeg uit te breiden, bundelen we de resultaten van de rondetafelgesprekken en de essentie van de voordracht in onderliggende tekst. De theorie, aangereikt door Koen Vermeulen, wordt via tips en voorbeelden uit de praktijk aangevuld.